اثربخشی آموزش خودشفابخشی بر اضطراب مرگ و کیفیت خواب سالمندان زن مقیم آسایشگاه شهر اصفهان

سالمندی یکی از مراحل حساس رشد انسان است که ویژگی ها و شرایط خاص خود را دارد، در این میان اضطراب مرگ و کیفیت خواب٬ از شایع ترین موضوعات سلامت روان سالمندان است که با مداخله مناسب می توان خودمراقبتی و کیفیت خواب در سالمندان را بهبود بخشید. بنابراین مطالعه حاضر با هدف تعیین اثربخشی رویکرد خودشفابخشی بر اضطراب مرگ و کیفیت خواب سالمندان زن مقیم آسایشگاه شهر اصفهان انجام شد.

طرح پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل زنان سالمند مابین سنین 60 تا 70 سال شهر اصفهان مقیم آسایشگاه سالمندان در سال 1399 بودند که طی فراخوانی عمومی در آسایشگاه سالمندان شبانه روزی، تعداد 40 نفر از زنان سالمند داوطلب ازطریق نمونه گیری دردسترس و رعایت ملاک های ورود و خروج انتخاب و به صورت تصادفی ساده در دو گروه 20 نفری برگزیده شدند. شرکت کنندگان با شاخص های اضطراب مرگ کالت لستر و کیفیت خواب پترزبورگ ارزیابی شدند. گروه آزمایش تحت مداخله 12 جلسه ای خودشفابخشی و گروه کنترل در لیست انتظار بدون دریافت مداخله قرار گرفتند. در پایان برای هر 2 گروه مجددا سنجش انجام شد و پس از گذشت 45 روز٬ مرحله پیگیری انجام شد و داده های حاصل از پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری ازطریق تحلیل کوواریانس چندمتغیره (مانکووا) و بااستفاده از نرم افزار SPSS نسخه 24 تجزیه وتحلیل شد.

نتایج نشان داد آموزش خودشفابخشی مولفه های اضطراب مرگ (شامل مرگ خود، مردن خود، مرگ دیگران و مردن دیگران) و تعدادی از زیرمقیاس های متغیر کیفیت خواب را (که شامل کیفیت ذهنی، تاخیر در به خواب رفتن، اختلالات خواب و مصرف داروهای خواب آور است) در شرکت کنندگان گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل به طور معناداری ارتقا بخشیده است (0/05>P) و این اثرات به میزان قابل توجهی در مرحله پیگیری در مولفه های مردن خود، کیفیت ذهنی، تاخیر در به خواب رفتن، اختلالات خواب و مصرف داروهای خواب آور ثابت باقی مانده اند (0/05>P)، اما در مابقی زیرمقیاس های اضطراب مرگ و کیفیت خواب٬ تفاوت معناداری در مرحله پس آزمون و پیگیری یافت نشد (0/05<P).

نتایج پژوهش حاضر نشان داد آموزش خودشفابخشی درجهت تقویت نقش خود فرد موجب کاهش اضطراب مرگ می شود و در بهبود کیفیت خواب سالمندان زن مقیم آسایشگاه موثر بوده است. به نظر می رسد اجرای این پژوهش٬ گویای افق های جدیدی در مداخلات روان شناختی است و می توان از آن به عنوان یک روش آموزشی موثر در بهبود سلامت روانی و سبک زندگی سالمندان مقیم آسایشگاه بهره جست.