موانع ازدواج مجدد در زنان سالمند ایرانی: یک مطالعه کیفی

امروزه یکی از چالش های مهم جهان و ایران، افزایش جمعیت سالمندان است. با مرگ همسر در دوران سالمندی، قابلیت مشارکت و مذاکره در بخش های مختلف زندگی کاهش می یابد و تنها زیستن به طور مستقل، با خطر بالای مرگ ومیر و تاثیر بر همه ابعاد سلامتی (جسمی، روانی و اجتماعی) در افراد سالمند همراه است. این مطالعه با هدف بررسی موانع ازدواج مجدد در زنان سالمند انجام شد. 

مطالعه حاضر در سال 1398 با رویکرد کیفی و با کاربرد روش تحلیل محتوا انجام شده است. با روش نمونه گیری مبتنی بر هدف، جامعه موردپژوهش را 10 نفر از سالمندان زن ساکن شهر بابل که حداقل یک سال از شرایط تجرد، بیوگی یا طلاق از همسرشان می گذشت تشکیل داده بود. معیار ورود به پژوهش، توانایی برقراری ارتباط موثر، تمایل به مشارکت در تحقیق و حداکثر تنوع ازنظرجنسیت، سطح تحصیلات و... بود. روش جمع آوری داده ها به صورت مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته تا رسیدن به سطح اشباع داده ها ادامه یافت. هر مصاحبه بعد از اجرا، بلافاصله پیاده و سپس براساس روش مرحله ای کاول تحلیل شد. 

به منظور تعیین صحت داده ها از معیار های مقبولیت، قابلیت اعتماد، تاییدپذیری و انتقال پذیری استفاده شد. از مجموع مصاحبه ها 210 کد مقدماتی استخراج شد که طی فرایند تحلیل به سه دسته ویژگی ها، تغییرات و دیدگاه سالمند، خانواده و نقش های متقابل افراد، روابط اجتماعی سالمند و تاثیرات آن تقسیم شدند. درمجموع 3 طبقه اصلی از 12 زیرگروه پدیدار شد.

با توجه به معذب بودن، شرم و حیا، تابو بودن مسیله ازدواج مجدد سالمندان در این بستر و عدم شفافیت زنان ایرانی نسبت به خواسته هایشان، برنامه ریزی و فرهنگ سازی به منظور بهبود کیفیت زندگی سالمندان، شکسته شدن تابو این موضوع با تغییر دیدگاه ها و تعصبات رایج افراد و عدم تعدی به حقوق یکدیگر ضروری به نظر می رسد.