نسبت حکم «اعراض از جاهلان» با امر به معروف و نهی از منکر

امر به معروف و نهی از منکر مهم ترین فرمان شارع در حوزه مسیولیت همگانی میان مسلمانان است و از صدر اسلام تاکنون این دو فریضه اساسی نقش بسزایی در پویایی و حرکت جامعه اسلامی به سوی آرمان ها داشته اند. یکی از بایسته های پژوهشی در حوزه امر به معروف و نهی از منکر، بررسی این دو فریضه با عناوین همپوشان دیگری مانند دعوت به خیر، اعراض از جاهل و... می باشد. در مقاله حاضر با روش توصیفی تحلیلی، ضمن تمرکز بر آیه 199 سوره اعراف «و اعرض عن الجاهلین» و بر اساس دیدگاه مفسران و فقیهان، به بررسی شمول یا عدم شمول مفهوم امر به معروف و نهی از منکر نسبت به تعبیر قرآنی «إعراض از جاهلان» پرداخته شده است. با عنایت به وجود دو رویکرد متفاوت در تحلیل امر به معروف و نهی از منکر، یافته های مقاله بیانگر دو نتیجه متفاوت می باشد: درصورتی که امر به معروف و نهی از منکر در مذاق شارع خطابی باشد، إعراض از جاهلان به دلیل اینکه دارای خطاب نیست، از باب امر به معروف و نهی از منکر نخواهد بود، ولی اگر تشریع فریضتین را به صورت ملاکی بدانیم، باتوجه به اینکه ملاک شارع از ایجاب امر به معروف و نهی از منکر، ایجاد معروف و انعدام منکر است، این ملاک در إعراض از جاهلان نیز موجود و این مقوله از مراتب فریضتین می باشد