بررسی نقش آب و هوا در تغییرات ایجادشده در اینسلبرگ های دشت صفی آباد در شمال شرق ایران

اینسلبرگ ها، اشکال ژیومورفولوژیک مناطق خشک و نیمه خشک هستند. عوامل مختلفی در شکل گیری و تغییر شکل آن ها دخالت دارند که مطالعه این عوامل برای استفاده بهینه از آن ها ضروری است. این تحقیق با روش مطالعات میدانی و کتابخانه ای و با هدف بررسی نقش آب و هوا در تغییرات ایجادشده در اینسلبرگ های دشت صفی آباد انجام شد. نتایج نشان داد، در اثر فعالیت های تکتونیکی در فاصله زمانی دونین تا میوسن ارتفاعات پشت بهرام در این دشت شکل گرفت. با شکل گیری این ارتفاعات، اسکلت اولیه اینسلبرگ های آن پایه ریزی شد و با تغییرات ایجادشده توسط آب و هوا، اینسلبرگ های این دشت به شکل کنونی درآمد. این تغییرات با توجه به آب و هوا، سازندهای زمین شناسی و موقعیت اینسلبرگ ها متفاوت است. آب و هوای نیمه خشک منطقه با ایجاد تغییر در اسکلت اولیه اینسلبرگ ها، نقش تعیین کننده ای در این زمینه داشته است. در بین عناصر آب و هوایی، بارش با ایجاد کارن های بارانی و سیلاب، دما از طریق هوازدگی و باد با ایجاد کارن های لانه زنبوری، تغییراتی را در اینسلبرگ ها به وجود آورده اند. سازند های زمین شناسی منطقه نیز چهره ای متفاوت از تغییرات به نمایش گذاشته اند. تیپیک ترین اینسلبرگ های این دشت در آهک های توده ای شمال آن مشاهده می شود؛ زیرا این سازند در مقابل تاثیرات آب و هوایی بیشترین مقاومت را دارد؛ درحالی که اینسلبرگ های شکل گرفته در کنگلومرای های جنوب به دلیل مقاومت کمتر، بیشتر درمعرض این تغییرات قرار گرفته و شکل ظاهری آن ها فاصله زیادی از اینسلبرگ های تیپیک گرفته اند. از نظر موقعیت نیز اینسلبرگ های دامنه های نسار (پشت به آفتاب)، تغییرات کمتری داشته اند و اینسلبرگ های جنوبی این ارتفاعات به دلیل واقع شدن در دامنه های بر آفتاب (آفتاب گیر) تغییرات بیشتری را متحمل شده اند.