محاسبه هزینه فرصت مصرف گاز طبیعی، نفت گاز، نفت کوره و بنزین در ایران

هدف اصلی این مقاله بررسی و مقایسه هزینه فرصت مصرف گاز طبیعی و فرآورده‌های نفتی ایران با کشورهای منطقه و قیمت‌های FOB خلیج فارس است. برای این منظور ابتدا قیمت داخلی نفت‌گاز، نفت کوره، بنزین و گاز با قیمت FOB خلیج فارس و دو کشور ترکیه و پاکستان مقایسه شده است که نشان می‌دهد تفاوت قابل ملاحظه‌ای بین قیمت بنزین، نفت‌گاز، نفت کوره و گاز ایران با کشورهای منطقه و قیمت‌های FOB خلیج فارس وجود دارد. این امر باعث شده است که هزینه فرصت مصرف این فرآورده‌ها در ایران نسبتا بالا باشد. در صورتی که مبنای محاسبه قیمت فرآورده‌های نفتی، متوسط قیمت خلیج فارس و قیمت گاز نیز قیمت صادراتی ایران به ترکیه باشد، هزینه فرصت مصرف در ایران بیش از 33 میلیون میلیارد ریال معادل با بیش از 83 میلیارد دلار در سال است. از طرف دیگر به دلیل بالا بودن قیمت‌ها در پاکستان، هزینه فرصت صادرات به این کشور بیش از سایر کشورها بوده است و بر این اساس هزینه فرصت مصرف فرآورده‌های نفتی و گاز بیش از 132 میلیارد دلار برآورد می‌شود. همچنین با بررسی سهم هر کدام از محصولات در محاسبه هزینه فرصت، می‌توان گفت که 64 درصد از مجموع هزینه فرصت، مربوط به مصرف گاز در داخل است که بر اساس محاسبات مجموعا 7/53 میلیارد دلار است. به نظر می‌رسد که مهمترین گزینه برای کاهش هزینه فرصت مصرف فرآورده‌های نفتی و گاز طبیعی، اصلاح قیمت گاز طبیعی در ایران است. آنچه مشخص است، هزینه فرصت مصرف گاز در بخش خانگی 28 میلیارد دلار و در بخش نیروگاهی 7/16 میلیارد دلار بوده است که اصلاح قیمت در این بخش‌ها می‌تواند نقش مهمی در کاهش هزینه فرصت مصرف گاز در ایران داشته باشد.