بازشناسی ریشه های تزئینات گچ بری خانه های چهارصفه روستای دوسیران (استان فارس)

معماری خانه های روستاهای ایران حاوی انگاره هایی است که به ریشه های تاریخی آن ها اشاره دارد. یکی از این انگاره ها، تزیینات داخلی آن هاست. در این تحقیق پس از معرفی خانه های چهارصفه با قدمت دوره ایلخانی در روستای تاریخی و هدف گردشگری دوسیران، از توابع شهرستان کوه چنار در استان فارس، به مطالعه تزیینات گچبری آن ها پرداخته می شود. نگارندگان بر این عقیده اند که تزیینات خانه های تاریخی دوسیران، علی رغم قرارگیری در منطقه ای روستایی که کم تر مورد توجه بوده؛ ویژگی های بارز گچ بری ابنیه های فاخر ایلخانی و برخی خصوصیات قابل ملاحضه گچ بری اواخر ساسانی و اوایل دوران اسلامی را داراست و سیر تاریخی هنر گچ بری کشور را به طور قوی نشان می دهد. لذا نگارندگان با هدف ریشه شناسی این تزیینات و گرایش های زمینه ساز ساخت آن ها، به مطالعه و بررسی کالبد و موتیف های تزیینات نام برده و پیشینه به کارگیری این موتیف ها در تاریخ گچ بری کشور پرداخته اند. سوال های تحقیق عبارتند از: 1- الگو و سازماندهی هندسی کتیبه های چهارصفه های دوسیران به چه شکلی است؟ و 2- تزیینات گچ بری چهارصفه های روستای دوسیران ریشه در چه دورانی دارد؟. روش تحقیق تفسیری- تاریخی است. داده های تحقیق از طریق پیمایش میدانی و اسناد کتابخانه ای به دست آمده است. ابزار تحقیق نیز استنتاج منطقی و مقایسه تطبیقی است. نتایج نشان داد کتیبه های موردمطالعه به سه گونه مستطیل ساده سطربندی شده، مستطیل عمودی دارای طاق نما و مربع های انتظام یافته براساس قطرهایشان، تقسیم می شوند. این کتیبه ها موتیف های مشابه گچ بری اواخر دوران ساسانی تا اوایل دوره اسلامی و ویژگی های شاخص گچ بری ایلخانی نظیر: کاربرد شکل طبیعی گیاهان، نقوش پالمت و انار، تکنیک لانه زنبوری، گره هندسی به عنوان تزیین، مقرنس گچی، خط ثلث، نقش روزت و شاه عباسی و... را دارند و در آن واحد تداوم و تفاوت های هنری دوران مختلف بازه زمانی نام برده را به خوبی نشان می دهند.