تحلیل رفتار تمکین مودیان مالیاتی در ایران: رویکرد نظریه بازی ها

در این مقاله با تکیه بر عوامل اخلاقی، نهادی و سیستمی موثر بر فرار مالیاتی با رویکرد نظریه بازی ها، تعاملات میان مودیان و نظام مالیاتی در کشور ایران مورد بررسی قرار می گیرد. این تعاملات در سه رده مودیان مالیاتی، مشاوران مالیاتی و دستگاه اجرایی وصول مالیات در کشور مورد مطالعه قرار داده شده است. در این مطالعه مدل پولینزو و پیکهارت برای توصیف تعاملات مودیان مالیاتی در ایران توسعه داده شده است و با استفاده از نتایج تحلیل های میدانی پیشین که در فضای مالیاتی ایران انجام شده است، این تعاملات در سطوح سه گانه فوق با استفاده از نظریه بازی ها مورد ارزیابی و تحلیل قرار می گیرد. نتایج به دست آمده نشان می دهد برای جلوگیری از فرار مالیاتی لازم است در باب مصارف مالیات در کشور شفاف سازی مقتضی برای مودیان صورت گیرد و به علاوه با شفاف سازی و تسهیل فرایندهای مالیاتی نسبت به جلب اعتماد مودیان اهتمام شود. بر اساس این نتایج عدم وجود شفافیت شایسته، ناکافی بودن اطلاعات در تعاملات میان خود مودیان، عدم وجود کنترل های قانونی مناسب برای مودیان و مشاوران مالیاتی، یک تعادل باخت- باخت را موجب شده است که نتیجه آن عدم پرداخت مالیات از طرف مودیان و عدم حسابرسی موثر از طرف ماموران مالیاتی است.