شناخت کارکردهای خدمات عام ‏المنفعه در حقوق کیفری ایران

ترویج اندیشه سزادهی و سرکوبگری و فزونی بیش از پیش جمعیت کیفری جهان باعث انتقاد شدید جرم شناسان و کیفرشناسان نواندیش و تلاش آنان برای ترویج دیدگاه نوین جرم شناسی و کیفر شناسی، تحت عنوان خدمات عام‏المنفعه شد. در همین راستا، پژوهش پیش رو با هدف شناخت کارکردهای خدمات عام ‏المنفعه درحقوق کیفری ایران انجام شد تا مشخص شود که خدمات عام‏ المنفعه، در حقوق کیفری ایران چه کاربردی دارد؟ از آنجا که این پژوهش در زمره مطالعات کیفی است، از طریق مطالعه کتابخانه‏ای و بررسی مبانی نظری موضوع، تحلیل یافته‏ های پژوهش‏ های پیشین و فیش ‏برداری‏ از منابع و آراء مورد بررسی، اطلاعات لازم جمع‏آوری، توصیف، طبقه‏ بندی و تحلیل شد. یافته ‏ها و نتایج پژوهش نشان داد: خدمات عام‏المنفعه، اگرچه از نظر شکلی کیفر محسوب می‏شود، ولی ماهیتا کارکردی معنویت‏گرایانه در راستای تضمین حقوق انسانی، از‏جمله حفظ کرامت انسانی، حق بهره‏ مندی از آزادی نسبی، حق اشتغال و... دارد و به بزهکار فرصت می‏دهد تا با جبران خسارات اجتماعی و نفع‏رسانی به حاکمیت و جامعه، حسن نیت و ندامت خویش را با هدف امکان بازگشت و آشتی سودمندانه به جامعه اثبات نماید. خدمات عام‏ المنفعه جایگزین حبس به اصلاح و باز‏اجتماعی‏کردن محکومان کمک نموده، و می‏تواند به‏ عنوان راهکار مناسب و شایسته‏ ای برای مجرمان غیرخطرناک تبدیل شود. بنابراین، کنشگران حقوقی باید تلاش کنند تا با تمهید مقدمات و اصلاح رویه قضایی زمینه‏ ساز بهره‏ گیری حداکثری از مزایای این خدمات در اجرا و عمل باشند. چرا که خدمات عام‏المنفعه به ‏عنوان مجازات بدل از حبس در کشور ما کمتر تحت تاثیر رویه‏ه ای قضایی به‏مثابه منبع قاعده‏ساز حقوق قرار دارد.