تاثیر روایات سبب نزول بر فهم های مفسران در سه سده اول هجری

روی آوردن به روایات اسباب نزول نمونه بارز تلاش مفسر برای قرار گرفتن در شرایط نزول آیه یا آیات قرآن کریم است تا بتواند به درک صحیح و جامعی از مفاهیم آیات دست پیدا کند. افراط در اعتماد به اسباب نزول و بی توجهی به آسیب های آن هم می تواند سبب بروز لغزش هایی در آراء مفسران بشود. در این مطالعه بنا داریم شواهدی از فهم نادرست آیات قرآن را در سه سده نخست هجری مرور، و مواردی از لغزش های ناشی از اعتماد به روایات سبب نزول را از نگاهی درون دینی یادآور شویم. در گام نخست به تعریف اسباب نزول و بیان فواید و آسیب های آن خواهیم پرداخت. آن گاه آراء مفسران سه سده نخست هجری در به کارگیری روایات اسباب نزول، و نمونه هایی از کاربردهای ناصحیح را مرور خواهیم کرد. می توان سه دسته لغزش در فهم اسباب نزول بازشناخت: تعیین نادرست مستثنیات، طرح ناموجه ادعاء نسخ در قرآن، و درآمیختگی معیار تشخیص سوره های مکی و مدنی.