شناسایی و تبیین نقش عوامل مختلف در مشارکت بهره برداران برای احیا مراتع ندوشن استان یزد

در جامعه روستایی عوامل مختلفی در مشارکت جوامع محلی در جهت حفاظت از منابع طبیعی نقش داشته و بهره برداران با نقش محوری مشارکت سهم مهمی در این حفاظت ایفا می کنند، زیرا عرصه های منابع طبیعی یکی از عوامل اصلی قطب اقتصادی محسوب شده و احیا و حفاظت از آنها به مثابه ایجاد بستر فعالیت های انسانی برای نسل فعلی و آتی بشر می باشد، این عوامل شامل عامل اجتماعی، عامل اقتصادی و عامل فرهنگی بوده و تحت عنوان هنجارها شناخته می شوند. اغلب صاحبنظران معتقدند که مشارکت، عامل اصلی و تعیین کننده در فرایند رشد و توسعه جوامع توسعه یافته و در حال توسعه می باشد. لذا به منظور جلوگیری از تخریب مراتع باید برنامه ریزی جامعی برای نظارت بر بهره برداری و اصلاح و احیای مراتع از سوی سازمان ها و ادارات مختلف شکل گیرد و این کار فقط در گرو مشارکت بهره برداران رقم می خورد. برای حفاظت و بهبود مراتع سازمان های مربوطه باید از هنجارهای اثرگذار بر رفتارهای مشارکتی محلی آگاهی داشته باشند. هدف از این مطالعه شناسایی هنجارهای تاثیرگذار بر مشارکت مرتعداران و تعیین سهم هر یک از مولفه های آنها در حفاظت از مراتع ندوشن استان یزد بوده است. در این تحقیق هنجارهای تاثیرگذار شامل عوامل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به عنوان متغیر مستقل و میزان مشارکت مرتعداران به عنوان متغیر وابسته مورد بررسی قرار گرفت. روش کار به صورت توصیفی-تحلیلی در قالب پرسشنامه بر اساس طیف لیکرت پنج گزینه ای انجام شد. حجم نمونه شامل 104 مرتعدار و نمونه گیری به صورت تصادفی بود. پس از بررسی پایایی و روایی پرسشنامه از روش تحلیل مسیر جهت رتبه بندی متغیرهای مستقل استفاده شد، نتایج نشان داد که به ترتیب عامل اجتماعی با ضریب تاثیر 857/0 ، عامل اقتصادی با ضریب تاثیر 633/0 و عامل فرهنگی با ضریب تاثیر 144/0 بیشترین تاثیر کل و اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم را بر عامل مشارکت مرتعداران داشته و در این عامل ها به ترتیب گویه شیوه بهره برداری در مراتع، گویه میزان درآمد مرتعداران و گویه آگاهی و تجربه بهره برداران اولین اولویت را به خود اختصاص داده است، ضریب همیستگی اسپیرمن بین متغیرهای مستقل و مشارکت مرتعداران نشان داد که عامل اجتماعی و عامل اقتصادی با متغیر وابسته مشارکت مرتعداران دارای ضریب همبستگی مثبت و معنی داری می باشند، لذا پیشنهاد می شود که عامل اجتماعی و اقتصادی به ترتیب به عنوان مهمترین شاخص های جلب مشارکت مردمی در برنامه ریزی ها در جهت بهبود مراتع مد نظر قرار گیرد.