نقش مولفه های اصلی شکل گیری رهیافت رشد هوشمند در توسعه پایدار سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: شهرستان جیرفت)

امروزه رهیافت رشد هوشمند نقش بسیار مهمی در توسعه پایدار روستایی دارد. این رویکرد تلاش می‌کند، کیفیت زندگی انسان‌ها را ارتقا دهد، درصدد پاسخگویی به مسایل و مشکلات اجتماعی- اقتصادی، زیست‌محیطی و کالبدی و راهگشای مدیریت روستایی برای استفاده بهینه از امکانات و حل معضلات روستایی است. درواقع رهیافت رشد هوشمند مسیری را برای برون‌رفت از ناپایداری و رسیدن به توسعه پایدار در نواحی روستایی فراهم می‌کند.

هدف:

هدف این پژوهش، بررسی وضعیت مولفه‌های رشد هوشمند در سکونتگاه‌های روستایی شهرستان جیرفت است. روش- داده‌های موردنیاز با استفاده از پرسشنامه جمع‌آوری و برای تجزیه‌و‌تحلیل از نرم‌‌افزارهای مختلف استفاده شد. این پژوهش بر پایه روش توصیفی – پیمایشی و ازنظر هدف، کاربردی است. برای گردآوری اطلاعات روش‌های اسنادی و میدانی به کار رفت. جامعه نمونه این پژوهش، ساکنان 18روستای بالای 1000 نفر جمعیت شهرستان جیرفت از توابع استان کرمان است. در این ‌بین، براساس فرمول کوکران، از بین 12131 خانوار، تعداد 261نفر انتخاب و با روش تصادفی از آنها نظرسنجی شد. برای دستیابی به اهداف پژوهش، از نرم‌افزارهای‌ SPSS، AHP، GRA و GIS استفاده شد.

نتایج:

براساس نتایج به‌دست‌آمده از مدل ساختاری PLS، بعد حمل‌ونقل و ارتباطات (723/0) دارای بیشترین اثرگذاری بر شکل‌گیری رشد هوشمند در محدوده موردمطالعه بوده است. بعد از آن به‌ترتیب شاخص‌های بهبود بافت کالبدی، ارتقای کیفیت محیطی، پایداری اجتماع محلی، پایداری اقتصاد محلی، ارتقای کیفیت مسکن و تراکم و توسعه فشرده با 715/0، 707/0، 706/0، 704/0، 626/0 و 459/0 قرار می‌گیرند. نتایج تحلیل فضایی نشان‌دهنده آن است که بیشترین میزان رتبه سکونتگاه‌های روستایی به لحاظ بهره‌مندی از شاخص‌های رشد هوشمند متعلق به روستاهای علی‌آباد، دولت‌آباد، دوبنه، حسین‌آباد دهدار، اسماعیلی سفلی و گلاب صوفیان سفلی و روستاهای طرج، کنار صندل، نارجو و سغدر دارای کمترین رتبه به لحاظ بهره‌مندی از شاخص‌های رشد هوشمند است. به‌طور کلی نتایج ارایه‌شده نشان‌دهنده آن است که رهیافت رشد هوشمند تاثیر مثبت و معناداری در توسعه پایدار سکونتگاه‌های روستایی داشته است.

نوآوری:

در پژوهش حاضر برای اولین بار به موضوع مولفه‌های موثر بر شکل‌گیری رشد هوشمند در توسعه پایدار سکونتگاه‌های روستایی با استفاده از مدل‌های کاربردی توجه شده است.