گونه شناسی پژوهشگاه های دولتی در ایران

پژوهشگاه های دولتی، گونه ای از سازمان های تحقیق ‏و توسعه هستند که با سرمایه گذاری دولت‏ها برای برآورده کردن نیازهای پژوهشی بخش دولتی ایجاد شده اند و از تعداد و تنوع بسیاری در کشورهای مختلف برخوردار هستند. از این رو، درک صحیحی از نیازمندی ها و مشخصه های انواع این سازمان‏ها و نیز شناخت ویژگی های اصلی تمایز آن ها از یکدیگر اهمیت بسیاری برای مدیران و خط مشی گذاران حوزه فناوری در سطوح مختلف دارد. در این پژوهش تلاش شده است با به کارگیری رویکرد فراترکیب و بررسی مقالات معتبر بین المللی و همچنین مطالعه اسناد و گزارش های عملکرد سالانه 30 پژوهشگاه برتر ایران، گونه شناسی این سازمان های دولتی ارایه شود. بدین منظور، در گام اول و با به کارگیری روش فراترکیب، ادبیات موجود بررسی و نتیجه تحلیل متون در قالب 32 کد انتخابی، 9 مقوله و 3 مضمون به عنوان شاخص های تمایز این موسسات دسته بندی شد. سپس نمونه انتخابی پژوهشگاه ها در مفاهیم شناسایی شده ارزیابی شد تا وضعیت آن ها در هر مقوله منطبق با مستندات موجود مشخص شود. نتایج این پژوهش دو گونه اصلی شامل پژوهشگاه هایی با ماموریت پشتیبانی از خط مشی گذاری علم و فناوری و پژوهشگاه هایی با ماموریت ایجاد ارزش اقتصادی و نیز دو گونه فرعی از این نوع سازمان ها شامل ترکیبی از دو ماموریت بالا با ماموریت انتقال فناوری را در کشور شناسایی کرده است که ویژگی های متفاوتی دارند. می‏توان از این گونه شناسی در شناخت، خط مشی گذاری، برنامه ریزی، ارزیابی و مدیریت بهتر این بازیگران کلیدی نظام ملی نوآوری استفاده کرد.