جامعه شناسی و تاریخ غیاب: تاملی پیرامون امکان های نظری تاریخ درون ماندگار

نوشتار حاضر سعی می کند با بررسی خاستگاه های شرق شناسانه جامعه شناسی، امکان های نظری برای پژوهش درون ماندگار تاریخ و جامعه شناسی را ردیابی کند. بر همین اساس، ابتدا به خواستگاه های هگلی و اروپامحور جامعه شناسی می پردازیم و تناظر ماتریال آن در نظریه مارکس را نشان می دهیم. در گام بعدی پیوند جامعه شناسی و شرق شناسی را مورد توجه قرار می دهیم و نشان می دهیم با غلبه نظریه مدرنیزاسیون در جامعه شناسی و با ابتاء بر تاریخ هگلی و تناظر مارکسیتی اش، تاریخ جوامع شرقی در فرایندی تک خطی قرار گرفت که پیش فرض هایش بر «سکون»، «ایستایی» و در نهایت «تاریخ غیاب» استوار بود. بر همین اساس، این ادعا را مطرح می کنیم که جامعه شناسی در رایج ترین گونه هایش چیزی جز مطالعه آنچه غرب دارد و شرق فاقد آن است، نیست. در گام بعدی به این نکته اشاره می کنیم که فرد تاریخی وبر می تواند مسیری را برای برون رفت از این مخمصه نظری ارایه دهد ولی فرد تاریخی به دلیل تنش ها و تناقض های درونی وبر، در نهایت به نفع سوژه نوکانتی به عقب می نشیند. در گام نهایی به تبارشناسی فوکویی اشاره می کنیم و استدلال می کنیم که تبارشناسی فوکویی امکان نظری برای تاریخ درونماندگار را فراهم می کند.