مطالعه سیتوژنتیکی برخی از گونه های آویشن بومی ایران

آویشن از مهمترین گیاهان دارویی است که کاربردهای وسیعی در صنایع دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی دارد. پژوهش های سیتوژنتیکی، نقش مهمی در تعیین قرابت گونه ها ایفا می کند و به عنوان اولین تجزیه فیلوژنی و تکامل گروه های خویشاوند مطرح است. تعداد، اندازه و شکل کروموزوم از فاکتورهای مهم در بررسی تکامل هستند. در اصلاح ژنتیکی هر گونه گیاهی داشتن اطلاعات کافی در خصوص سطح پلوییدی و ویژگی های کاریوتیپی از مهم ترین نیازهای اولیه اصلاح گران می باشد. در این مطالعه ویژگی های کاریوتیپی برخی گونه های آویشن متعلق به بخش Serpyllum و زیر بخش Kotschyani مورد مطالعه قرار گرفت. در این مطالعه از سلول های مریستم ریشه چه و در مرحله متافاز میتوز برای بررسی ویژگی های کروموزومی و کاریوتیپی استفاده شد. بر اساس نتایج، عدد پایه کروموزومی در اکثر گونه ها 15=x و در برخی گونه ها 14=x بود. دو سطح پلوییدی (دیپلویید و تتراپلویید) در میان گونه های مختلف مشاهده شد. کروموزوم ها در اکثر گونه ها، به صورت متاسانتریک و ساب متاسانتریک بودند. بر اساس تقارن درون کروموزمی (A1 و TF) برخی جمعیت های گونهThymus eriocalyx  متقارن ترین و ابتدایی ترین کاریوتیپ و گونه های Thymus lancifolious وThymus fedtschenkoi نامتقارن ترین و کامل ترین کاریوتیپ را دارا بودند و بر اساس تقارن بین کروموزمی (A2) گونه Thymus eriocalyx دارای نامتقارن ترین کاریوتیپ بود. بر اساس جدول دوطرفه استیبنز اکثر جمعیت ها در کلاس 1A و 1B قرار گرفتند ولی در جمعیت های گونهT. lancifolious کلاس 2A و3B  نیز مشاهده شد. نتایج حاصل از این مطالعه می تواند برای درک بهتر جایگاه تاکسونومیکی و برنامه های اصلاح و اهلی سازی مفید باشد.