سبک شناسی قصاید میرزا سیدیحیی مدرس متخلص به فدایی یزدی

 میرزا سیدیحیی مدرس متوفای (1282 ه . ق) متخلص به فدایی یزدی از شخصیتهای علمی و ادبی عصر قاجار است که آثار متعددی در نظم و نثر به زبان فارسی و عربی دارد. دیوان او مجموعه ای از غزلیات، قصاید، مثنویات، قطعات و رباعیات است. علاوه برآن دو منظومه به زبان عربی دارد. این مقاله به بررسی ویژگیهای سبکی و محتوایی قصاید او از جنبه های زبانی، لغوی، نحوی، ادبی و فکری اختصاص یافته است. هدف از این بررسی، دستیابی به میزان توانایی شاعر بعنوان یکی از قصیده سرایان دوره بازگشت ادبی است.

 پژوهش حاضر بر مبنای روش توصیفی-تحلیلی با ابزار کتابخانه ای انجام شده که محدوده و جامعه موردمطالعه آن نسخه خطی معتبر به خط خود شاعر محفوظ در کتابخانه شخصی سید یحیی مدرسی میباشد.

 فدایی یزدی در سرودن قصاید مدحی توانایی خود را به اثبات رسانده و مهارت وی در تصویرسازیهای تشبیهی و استعاری در مقدمه قصاید است. زبان شعر او سرشار از صنایع ادبی زیباست و کاربرد فنون بیان بویژه تشبیه حسی به حسی و آرایه های بدیعی موازنه و تلمیح بسامد بالایی در آن دارد. انتخاب بحر مجتث و رمل موجب تناسب وزن با محتوا شده و بهره گیری از قافیه های ثقیل عربی از شاخصه های شعر اوست. بلحاظ فکری درونمایه اصلی قصاید او مدح است و ممدوح اصلی او بزرگان دین بخصوص حضرت علی (ع) است. در محتوای قصاید فدایی یزدی توصیف طبیعت و معشوق، همچنین گله از روزگار و اظهار یاس و ناامیدی جلوه گر است.

 فدایی یزدی قصیده سرایی توانمند بوده است. از ویژگیهای برجسته شعر وی کاربرد فراوان واژه ها و ترکیبات زبان عربی است که گاهی خواننده را در فهم معانی شعر دچار مشکل میکند. او مانند شعرای همعصر خویش به سبک خراسانی و تقلید از متقدمان پرداخته و در انتخاب وزن، قافیه و مضامین به شعر آنها نظر داشته است و بخوبی ویژگیهای شعری قصیده سرایان پیشین را شناخته و توانسته است ویژگیهای زبانی، ادبی و فکری آنان را در قصاید خود منعکس کند.