بررسی سبکی و محتوایی نسخه ای از دیوان اشعار عارف سنندجی؛ شاعر قرن سیزدهم هجری

عارف سنندجی یکی از شاعران گمنام دوره قاجار و معاصر ناصرالدین شاه بوده است. از دیوان عارف تاکنون سه نسخه شناسایی شده که دو نسخه در مجموعه ها و آرشیوهای شخصی کشور (یک نسخه در گیلان و نسخه دیگر در سنندج) و یک نسخه در کتابخانه اوقاف در شهر سلیمانیه کشور عراق نگهداری میشود. وی سالها در سنندج و شهر تالش در استان گیلان سکونت داشته است. در این مقاله با معرفی نسخه ای از دیوان اشعار وی سعی بر این است که اشعارش از منظر سطوح سبک شناسی مورد بررسی قرار گیرد.

روش مطالعه: 

این پژوهش بصورت توصیفی-تحلیلی انجام گرفته و نسخه دیوان شاعر، جامعه آماری تحقیق است که با خوانش آن، موارد سطوح سبک‌شناسی فیش‌برداری شده و مقاله براساس تحلیل فیشها نوشته شده است.

 بررسی ویژگیهای سبکی دیوان نشان میدهد شاعر انواع اوزان شعر فارسی را استفاده کرده است. این دیوان شامل قصاید، غزلیات، تضمینات، تخمیسات، ترجیع‌بند، مستزاد، رباعیات و مفردات است. از ویژگیهای شعری عارف در این دیوان مواردی مانند بکارگیری صنایع ادبی با مهارت و استادی، استفاده از ردیفهای فعلی کوتاه و طولانی و سوالی و نیز استفاده بجا و شاعرانه از صنایع ادبی در حوزه بدیع لفظی و معنوی است؛ در سطح ادبی، سرشار از آرایه های ادبی است و آرایه های تشبیه، استعاره و تلمیح بیشترین بسامد را دارند؛ در مختصات فکری نیز مضامین عرفانی و صوفیانه وجود دارد.

نتیجه گیری:

 عارف از شاعران پرکار دوره بازگشت ادبی است که در شاعری پیرو شیوه سخنسرایی شاعران بزرگ قبل از خود است. سروده هایش زبانی ساده دارد، اما در کاربرد انواع آرایه های ادبی شاعری تواناست و به موضوعات عرفانی و اخلاقی توجه بیشتر کرده است.