وضعیت بهداشت و درمان در تبریز از برآمدن قاجاریه تا انقلاب مشروطه

 تبریز پیش از انتخاب به عنوان محل استقرار عباس میرزای ولیعهد در اثر عوامل مختلف از نظر فاکتورهای مرتبط با سلامتی چندان مناسب نبود و روند افولی بهداشت در عهد قاجار تشدید شده است. شهر با وجود موقعیت مناسب آب ‌و هوایی، در حوزه بهداشت شهری از وضعیت مناسبی برخوردار نبوده است. همچنین علیرغم حضور اطبای ماهر آشنا به طب قدیم و جدید، در اثر رواج خرافات، شیوع بیماری‌های مسری و نبود بیمارستان، حضور این پزشکان و استفاده از طب جدید تاثیر چندانی بر بهبود اوضاع نداشته است. با توجه ‌به عدم انجام پژوهش مستقل در خصوص دوره مورد بررسی (1324-1210 ق.)، هدف مقاله حاضر شناخت بهتر وضعیت بهداشت و درمان و مولفه‌های تاثیرگذار بر آن در یکی از ادوار مهم تاریخی است.

 مواد اصلی پژوهش حاضر اطلاعات و داده‌های منابع تاریخی، به ویژه سفرنامه‌های اروپاییان است که از اوایل عهد قاجار در قالب هیات‌های سیاسی نظامی و جهانگرد در آن حضور داشته، زوایای مختلف زندگی اجتماعی را به تصویر کشیده‌اند. همچنین تلاش شده از پژوهش‌های جدید در حوزه بهداشت و پزشکی دوره قاجار استفاده شود. روش مورداستفاده در این تحقیق توصیفی تحلیلی بوده و بر اساس گردآوری داده‌ها به روش کتابخانه‌ای انجام شده است.

ملاحظات اخلاقی: 

در طول نگارش مقاله حاضر، رعایت اصالت منابع، امانتداری و صداقت شده است.

یافته‌ها:

 با توجه ‌به اطلاعات موجود به نظر می‌رسد علیرغم شرایط مناسب آب‌وهوایی، نبود مشکل آلاینده‌ها و آشنایی تدریجی با طب جدید غربی، در اثر عواملی مانند شیوع بیماری‌های مسری، نبود بیمارستان‌ها، رواج خرافات و در کل افول تمدنی، حوزه بهداشت و درمان نیز از این روند متاثر شده و با توجه ‌به اخبار منابع از وضعیت مناسبی برخوردار نبوده است.

نتیجه‌گیری:

 یافته‌ها حاکی از بی‌توجهی جدی به بهداشت فردی و عمومی است که در اثر مشکلات ناشی از شیوع برخی بیماری‌های مسری، بلایای طبیعی، قحطی و بی‌توجهی حکومت تشدید شده است. از سوی دیگر تداوم شیوه‌های قدیمی درمان در کنار مشکلات ناشی از نبود مراکز درمانی و رواج خرافات سبب شد با وجود آشنایی و رواج تدریجی طب و پیشرفت‌های جدید، در عرصه عمل تحول چندانی در عرصه بهداشت و درمان ایجاد نشود.