مسائل حقوقی حفاظت و آرشیو دیجیتالی روزنامه ها در کتابخانه ها؛ مطالعه قوانین کپی رایت و کتابخانه های ملی منتخب

بررسی مسایل حقوقی حفاظت و آرشیو دیجیتالی روزنامه‌ها در کتابخانه‌های ملی ایران، استرالیا و کنگره آمریکا هدف پژوهش کنونی است.

پژوهش پیش رو با رویکرد کیفی و تطبیقی و روش تحلیل اسنادی به مطالعه و تحلیل اسناد و قوانین مرتبط و کتابخانه‌های ملی منتخب از باب حقوقی و کپی‌رایت پیرامون حفاظت و آرشیو دیجیتالی روزنامه‌ها پرداخت. یافته‌ها: قانون حمایت حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان ایران 1348، پیش‌نویس لایحه مالکیت ادبی و هنری ایران، قانون کپی‌رایت استرالیا، قانون کپی‌رایت ایالات متحده و رهنمودهای یونسکو در خصوص حفاظت و آرشیو دیجیتالی بررسی و سپس پورتال کتابخانه‌های ملی منتخب ایران، استرالیا و کنگره آمریکا به همین منظور مطالعه و با استفاده از کدگذاری باز (کدگذاری اولیه، ثانویه و مقوله‌بندی) تحلیل نهایی ارایه شد. 46 مقوله در 13 طبقه مشترک با محوریت حفاظت و آرشیو دیجیتالی با تحلیل قوانین و تعداد 35 مقوله در 8 طبقه نیز با تحلیل پورتال کتابخانه‌های ملی منتخب در همین موضوع به دست آمد. نتیجه‌گیری: حفاظت از منابع مهم تاریخی در مراکز آرشیوی و کتابخانه‌ها، تعیین چارچوب قانونی کپی‌رایت، آرشیوسازی محتوای دیجیتالی تحت قانون، ذخیره‌سازی موقت و دایم، تهیه نسخه پشتیبان از منابع دیجیتال، انتشار مقالات روزنامه (در اثر استخدام)، تکثیر مقالات روزنامه‌ها با اهداف انتفاعی و غیرانتفاعی، حمایت قانون کپی‌رایت از مقالات روزنامه‌ها، مالکیت عمومی روزنامه‌ها و تکثیر روزنامه‌ها در ارتباط با حفاظت و آرشیوسازی دیجیتال با توجه به چارچوب‌های قانونی و کپی‌رایت می‌توانند در قوانین و در کتابخانه ملی ایران جهت حفاظت دیجیتالی از روزنامه‌ها بهره‌برداری شود. همچنین اجرای برنامه‌های حفاظت و آرشیو دیجیتالی در کتابخانه‌ها و مراکز آرشیوی نیازمند بهره‌گیری از استانداردها و مدل‌هایی مانند OAIS و توجه به فراداده‌های حقوقی است که بتواند حفاظت بلندمدت از محتوای دیجیتالی را ارایه کند.