معماری اطلاعات وبگاه پژوهشگاه ها (مطالعه موردی: وبگاه پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران)

پژوهشگاه ها به عنوان سازمان هایی ماموریت گرا، وظیفه پاسخگویی به پرسش های جامعه را در حوزه های تخصصی دارند و ازاین رو باید بتوانند برون داد خود را به نحو موثری به کاربران هدف خود عرضه نمایند. رسیدن به چنین هدفی نیازمند بهره گیری صحیح از اصول معماری اطلاعات برای سازماندهی مناسب بستر اطلاعاتی است که پژوهشگاه ها در آن با مخاطبان خود تعامل دارند؛ بنابراین بررسی و ارزیابی معماری اطلاعات وبگاه پژوهشگاه ها، به عنوان بستر ارتباطی اصلی آن ها با کاربرانشان، از اهمیت خاصی برخوردار است. هدف پژوهش حاضر ارزیابی وبگاه پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران از منظر معماری اطلاعات است.

روش پژوهش:

 روش پژوهش مبتنی بر تحلیل محتوا و ارزیابی موردی است و با استفاده از مشاهدات مستقیم و سیاهه های وارسی و در اسفندماه سال 1400 صورت می گیرد. در این راستا ابتدا مولفه های محیط اطلاعاتی یعنی بافت، محتوا و کاربر وبگاه شناسایی می شوند. سپس با استفاده از سیاهه های وارسی و مبتنی بر مولفه های محیط اطلاعاتی به بررسی زیرسیستم های معماری اطلاعات وبگاه پژوهشگاه پرداخته می شود. سیاهه وارسی نظام سازماندهی شامل 14 پرسش اصلی، سیاهه وارسی نظام برچسب زنی شامل 32 پرسش اصلی، سیاهه وارسی نظام پیمایش شامل 20 پرسش اصلی و در نهایت سیاهه وارسی نظام جستجو شامل 41 پرسش اصلی است. این سیاهه های وارسی با استفاده از مطالعات کتابخانه ای تهیه شده و با کمک پنل خبرگی مورد تایید قرار گفته اند. برای جمع آوری و تحلیل اطلاعات از نرم افزار اکسل استفاده شده است.

یافته ها:

 کاربران وبگاه پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران را می توان به چهار گروه پژوهشگران و دانشجویان، سیاست گذاران علم و فناوری، کتابداران و اطلاع رسانان، و موسسات آموزشی و پژوهشی دسته بندی کرد. محتوای اصلی این وبگاه شامل گزارش عملکرد، کتاب، مقاله، طرح پژوهشی، سامانه، رویداد علمی، دوره های آموزشی، آزمایشگاه، و خدمات مشارکتی می شود. بافت وبگاه مبتنی بر گسترش و ارایه خدمات مدیریت دانش، مدیریت اطلاعات علمی و فناورانه، اطلاع رسانی اطلاعات علم و فناوری، پشتیبانی از سیاست گذاران علم و فناوری، عمومی سازی کاربرد فناوری اطلاعات، همکاری با دانشگاه ها و موسسات پژوهشی و پشتیبانی از پژوهش در زمینه علوم و فناوری اطلاعات است. نتایج حاصل از سیاهه های وارسی امتیاز این وبگاه را از منظر نظام سازماندهی 6/67 درصد، سیستم برچسب زنی 4/68 درصد، نظام پیمایش 4/65 درصد و نظام جستجو 8/34 درصد نشان می دهد.

نتیجه گیری:

 وضعیت وبگاه پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران از نظر نظام های سازماندهی، برچسب زنی و پیمایش خوب و از نظر نظام جستجو ضعیف ارزیابی شد. استفاده از طرح سازماندهی مخاطب محور در نظام سازماندهی وبگاه، بهره گیری از برچسب های نمایه ای در قالب موجودیت های یکتا در نظام برچسب زنی وبگاه و استفاده از نوار پیمایش اصلی به صورت یکپارچه و با طراحی مشابه در نظام پیمایش وبگاه از جمله نقاط قوت در طراحی معماری اطلاعات وبگاه به شمار می آید. از سوی دیگر باتوجه به یافته های پژوهش، برای بهبود نظام جستجو نیاز است تا قابلیت هایی نظیر «اصلاح اشتباه های نوشتاری در پرسمان ورودی»، «متمایز ساختن کلمات ورودی در نتایج بازیابی شده»، «افزودن عملگرهای منطقی به نظام جستجو»، «امکان جستجو در فراداده ها»، «مرتب سازی نتایج به صورت الفبایی و تاریخی»، و «افزودن فیلترهایی همچون موضوع و سال» موردتوجه قرار گیرند.