همبستگی بین فراوانی جوامع ماکروبنتوزی با عامل های زمانی و مکانی (مطالعه موردی: رودخانه قره سو، اردبیل)

آلودگی آب یک مشکل بزرگ جهانی است که بر گیاهان و موجودات زنده اثر می گذارند. عوامل تاثیرگذار بر آلودگی آب شامل آلایندهای صنعتی، کشاورزی و انسانی است. رودخانه قره سو از لحاظ آلودگی به دلیل مصارف آب رودخانه در بخش کشاورزی و آبزی پروری از اهمیت زیادی برخوردار است. در تحقیق حاضر، تاثیر مزارع پرروش ماهی و نوع بستر رودخانه بر فراوانی جوامع ماکروبنتوزی مورد بررسی قرار گرفت. به همین منظور چهار ایستگاه: 1) ایستگاه بالادست و قبل از مزارع پرورش ماهی (به عنوان ایستگاه شاهد)، 2) ایستگاه بین مزارع پرورش ماهی، 3) ایستگاه آخر مزارع و 4) ایستگاه پایین دست به فاصله 4 کیلومتری از آخرین مزرعه پرورش ماهی تعیین گردید. نمونه برداری از ماکروبنتوزها و بستر رودخانه در دو فصل زمستان و بهار انجام شده و فراوانی آنها در ایستگاه ها و ماه های نمونه برداری محاسبه شد. بیشترین فراوانی مربوط به خانواده های شیرونومیده (1456 تعداد در متر مربع) و سیمولیده (2737 تعداد در متر مربع) از راسته دوبالان[1] بود که به ترتیب در ایستگاه های پساب 2 و ایستگاه پایین دست در فصل زمستان مشاهده شدند. همچنین جنس بستر رودخانه برای تعیین همبستگی با گونه ماکروبنتوز مشخص گردید. ماکروبنتوزهای شناسایی شده در گروه های تغذیه ای طبقه بندی شدند و ارتباط بین آنها با جنس بستر با استفاده از همبستگی پیرسون مشخص گردید. میزان ارتباط گونه های مختلف ماکربنتوز با ایستگاه ها و ماه های نمونه برداری با استفاده از نرم افزار Canoco و آنالیز آماری CCA یافت شد. مطالعه حاضر نشان داد که پساب مزارع پرروش ماهی بر فراوانی ماکروبنتوزهای رودخانه قره سو تاثیرگذار بوده است که علت آن می تواند به دلیل افزایش مواد مغذی آب رودخانه در اثر رهاسازی پساب و نیز کاهش دما و کاهش تجزیه مواد مغذی در فصل زمستان باشد. بنابراین، براساس یافته ها حضور گروه های تغذیه ای مختلف ماکروبنتوز متاثر از نوع بستر رودخانه و فصول مختلف سال است.