ظاهر فرمالیسم (صورت و فرم) در ادبیات و نگارگری (با تاکید بر آثار یدالله رویایی و نسخه همای و همایون جلایری)

هنرمندانی که در مباحث هنری و ادبی به «صورت» و «فرم» توجه دارند صورت‌گرا خوانده می‌شوند. به تعبیر شفیعی کدکنی «اصحاب فرم یا فرمالیست»؛ در نگاه صورت‌گرایان روس یک اثر ادبی عبارت است از یک نشانه و این نشانه یا نظام نشانه‌ای، متن را شکل می‌دهد. یدالله رویایی شاعری صورت‌گراست و همانند فرمالیست‌های روس تکیه را در آفرینش شعر بر فرم و صورت نهاده است. فرمالیسم در هنر نگارگری ایرانی نیز حضور پررنگی داشته است. بررسی فرمالیسم در  نسخه همای و همایون جلایری می‌تواند مختصاتی را از این فرمالیسم آشکار سازد. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده‌های منابع کتابخانه ای انجام شده است. یافته های پژوهش حاکی از این است که نگاه رویایی به‌صورت و فرم شعر نگاه ویژه‌ایست؛ او شعر حجم را یک فاصله فضایی می‌داند؛ تکه‌ای از فضا. درواقع  شعر برای رویایی مجرایی برای استنشاق هوای تازه است و صورت شعر، حکم نجات فکر را دارد از قبح تکرار. با اینکه رویایی همانند صورت‌گرایان، کارش خلق قطعه و آفرینش صورت است و در دفاع از این شعر، سماجت و یک‌دندگی ویژهای خود را دارد، اما از معنا و پیام هم غافل نبوده است. یدالله رویایی از شاعران صورت‌گرایی است که علاوه‌بر صورت شعر، به معنا و جریان فکر و اندیشه بی‌اعتنا نیست. در نسخه مصور همای و همایون جلایری نیز نمادهای متعددی دیده می‌شود.

اهداف پژوهش:

بررسی مظاهر فرمالیستی اشعار یدالله رویایی.
بررسی فرمالیسم در همای و همایون جلایری.

سوالات پژوهش:

مظاهر فرمالیستی اشعار یدالله رویایی چگونه می‌باشد؟
فرمالیسم در نسخه همای و همایون جلایری چه بازتابی یافته است؟