بررسی اثر سیلیکون بر برخی ویژگی های رشدی، فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی گیاه داروئی Cannabis sativa L. در محیط کشت های خاکی و بدون خاک

گیاه شاهدانه (Cannabis sativa L.) یک محصول امیدبخش به لحاظ تولید داروهای گیاهی خاص موردتوجه می باشد. همچنین سیلیکون، به عنوان یک عنصر اصلی بسیار مهم در بهبود عملکرد گیاهان در شرایط متنوع محیطی مطرح می باشد. سیستم های کشت بدون خاک از مهمترین فناوری روز دنیا برای محیط های نامساعد محیطی است در همین راستا باهدف بررسی عملکرد رشدی و فیتوشیمیایی گیاه دارویی شاهدانه تحت محلول پاشی سیلیکون، آزمایشی گلدانی، در گلخانه دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در بهار و تابستان سال 1398، براساس فاکتوریل دوعاملی در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تیمارسیلیکون با غلظت های صفر، 0/75، 1/5 و 2/25 میلی مولار و سه تکرار در چهار بستر کشت (خاک و ماسه (مشتقات خاکی)، خاک و ورمی کمپوست (مشتقات خاکی)، پرلیت (هیدروپونیک)، پرلیت و کوکوپیت (هیدروپونیک)) انجام شد. پس از کامل شدن رشد رویشی، شاخص های رشدی، مورفوفیزیولوژیک و فیتوشییمیایی از جمله طول ریشه و اندام هوایی (خط کش)، وزن تر اندام هوایی و ریشه، وزن خشک اندام هوایی و ریشه، رطوبت نسبی برگ (ترازو)، سطح برگ (سطح برگ سنج)، رنگیزه های فتوسنتزی و آنتوسیانین، قندکل، فنل کل، فلاونوییدکل، فعالیت آنتی اکسیدانی (اسپکتوفتومتر)، برخی عناصر برگ و ریشه (فلیم فتومتر) اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که سیستم کشت دارای اثر معنی داری روی همه صفات مورد اندازه گیری (به جز فلاونوییدکل) بوده است و اعمال سیلیکون سبب بهبود بسیاری از صفات فیتوشیمیایی و اجزای عملکرد با غلظت 1/5 و 2/25 در این گیاه شد. نکته قابل توجه اینست که سیلیکون در سیستم های هیدروپونیک سبب بهبود صفات رشدی و جذب عناصر گردید ولی در محیط کشت های مشتقات خاکی، سبب افزایش صفات فیتوشیمیایی فلاونوییدکل و آنتوسیانین شد. نتایج به دست آمده می تواند حاکی از آن باشد که استفاده از محیط کشت های هیدروپونیک سبب افزایش عمکرد می گردد درحالی که در محیط های کشت خاکی به سبب وجود برخی محدودیت ها به ویژه محدودیت در جذب عناصر، ترکیبات آنتی اکسیدانی غیرآنزیمی مانند فنل کل افزایش نشان می یابد.