بررسی اثر محلول پاشی اسید سالیسیلیک بر خصوصیات مورفو-فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی اسانس گیاه دارویی (Satureja bachtiarica Bunge.) تحت شرایط کم آبیاری

کشت گیاه دارویی و معطر مرزه بختیاری (Satureja bachtiarica Bunge.) در شرایط خشک سالی نیازمند بهره گیری از روش های نوین برای دستیابی به ماده موثره دارویی بالاست. این پژوهش، به منظور بررسی اثرات محلول پاشی اسید سالیسیلیک با غلظت 1 میلی مولار بر صفات مورفو-فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی اسانس مرزه بختیاری تحت شرایط آبیاری مختلف طی دو سال (98-99 و 98-97) در شهرکرد اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل آبیاری در دو سطح مطلوب یا شاهد (بدون تنش - آبیاری در 30 درصد تخلیه رطوبتی از ظرفیت زراعی یا F.C.) و کم آبیاری (آبیاری پس از 50 درصد تخلیه رطوبتی از F.C.) و عامل محلول پاشی برگی شامل شاهد (محلول پاشی حلال) و محلول پاشی اسید سالیسیلیک (1 میلی مولار) در نظر گرفته شد. نمونه های اسانس از اندام هوایی قبل از گلدهی به روش تقطیر با آب استخراج و با استفاده از گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) تجزیه شدند. میزان کلروفیلa ،b  و کل در طول موج 663 و 645 نانومتر، کارتنوییدها در 470 نانومتر و مقدار پرولین نیز در طول موج 520 نانومتر با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر تعیین گردید. نتایج نشان داد که غلظت های پرولین (139 درصد)، کلروفیلa  (57 درصد)،b  (46 درصد) و کل (55 درصد)، میزان اسانس (7 درصد) و مهم ترین ترکیب اسانس یعنی کارواکرول (7 درصد) با تنش کم آبی افزایش یافتند. اسید سالیسیلیک به عنوان یک عامل دفاعی، سبب کاهش اثرات منفی تنش کم آبی بر اکثر صفات مورد ارزیابی شد. بیشترین بازده اسانس (1/67 میلی لیتر بر 100 گرم وزن خشک)، بالاترین غلظت های کارواکرول (45 درصد)، پارا-سیمن (19 درصد) و تیمول (11 درصد) در شرایط کم آبیاری و کاربرد اسید سالیسیلیک در هر دو سال آزمایش به دست آمد. با توجه به نتایج حاصل، استفاده از اسید سالیسیلیک در شرایط تنش کم آبی برای ثبات کمیت و کیفیت عملکرد ماده موثره مرزه بختیاری پیشنهاد می شود.