مطالعه تطبیقی تحولات سیاسی مصر و سوریه براساس مفهوم بیداری اسلامی

جنبش اعتراضی که از اواخر سال 2010 میلادی، در کشور تونس آغاز شد. به الگوی عمل جوامع عربی تبدیل شده و به سرعت کشورهای دیگر عربی را نیز درنوردید. این تحولات سیاسی اجتماعی با ویژگی بی‏ثبات کنندگی، در کشور مصر به سرنگونی حسنی مبارک انجامید؛ اما در کشور سوریه خصوصیات منحصربه فردی پیدا کرده که با مفاهیم بیان شده توسط اندیشمندان بیداری اسلامی در جهان اسلام، همخوانی نداشت. لذا لزوم بازبینی تحولات این دو کشور و مطالعه شباهت‏ها و تفاوت‏های (سلبی و ایجابی) آن‏ها به عنوان مسیله پژوهشی، بار دیگر تقویت شد. مقاله با هدف مطالعه تطبیقی جنبش اعتراضی مصر و سوریه، در تغییرات ساختاری و نهادی، نقش آفرینی علما و نخبگان و مردم، خشونت‏گرا یا مسالمت آمیز، دخالت اجانب و نتایج حاصل از آن، این سوال را مورد توجه قرار داده است که؛ اعتراضات کشور مصر، در مقایسه با رویدادهای سوریه، بر اساس مولفه های بیداری اسلامی متشابه‏اند یا متفاوت؟ فرضیه مقاله بیان می‏نماید که دست یافتن به نتایج متفاوت در کشورهای سوریه و مصر، ناشی از تفاوت در برخورداری از مولفه های بیداری اسلامی است. موضوع مزبور با روش مطالعه تطبیقی-مقایسه‏ای و با استفاده از منابع کتابخانه‏ای و اینترنتی معتبر انجام شد. یافته‏های مقاله بر اساس چهارچوب مفهومی پژوهش، بیانگر این است که؛ تحولات مصر به دلایل دیکتاتوری، وابستگی شدید حکومت مبارک به غرب و رابطه با رژیم صهیونیستی و در شباهت با شاخص‏های بیداری اسلامی بوده است؛ ولی در کشور سوریه باوجود اعتراضات خفته قبلی، بر اساس عدم وابستگی حکومت سوریه به محور غربی-عربی و بازیگری در جبهه تقابل با رژیم صهیونیستی، به نوعی از خارج مدیریت شده است. در نتیجه تحولات مصر با نزدیکی فراوان به مفهوم بیداری اسلامی و مولفه های مشترک آن بوده است؛ ولیکن در کشور سوریه دارای نقاط افتراق فراوان با این شاخص‏ها است