تعدیل و توسعه شیوه نامه تحلیل محتوای آگهی های تبلیغاتی محصولات غذایی در رسانه های جمعی و محیط اطراف مدارس در ایران

با توجه به نقش مهم تبلیغات در انتخاب های غذایی به ویژه در کودکان و نوجوانان، امروزه برای ارزیابی روند تغییرات محتوای این نوع تبلیغات نیاز به ابزاری معتبر احساس می شود. هدف از مطالعه حاضر، تهیه شیوه نامه هایی استاندارد برای ارزیابی محتوای آگهی های تبلیغاتی محصولات غذایی در سه رسانه تلویزیون، رادیو، بیلبوردها و نیز محیط اطراف مدارس در ایران بوده است.

استانداردسازی از طریق تعدیل و بومی سازی شیوه نامه شبکه بین المللی تحقیقات، نظارت و پشتیبانی از اقدامات در زمینه غذا و چاقی/بیماری های غیرواگیر (INFORMAS) در پنج مرحله صورت گرفت. پس از ترجمه شیوه نامه های هر بخش و اعمال نظرات و پیشنهادات صاحبنظران، متغیرهای هر شیوه نامه بازبینی شد. روایی صوری و محتوایی شیوه نامه های تلویزیون، رادیو، بیلبوردها و تبلیغات محصولات غذایی اطراف مدارس با استفاده از نظر متخصصان ارزیابی شد. در ادامه داده های به دست آمده از دو مطالعه (تحلیل محتوای تبلیغات غذایی رسانه ها و محیط اطراف مدارس شیراز انجام شده به ترتیب در سال های 1399 و 1400) با شیوه نامه های تعدیل شده کدگذاری شد. سرانجام  پایایی دو شیوه نامه با روش تعیین ضریب توافق بین محققان بررسی شد.

گویه های نهایی برای ارزیابی محتوای تبلیغات محصولات غذایی در سه رسانه جمعی و نیز محیط اطراف مدارس در قالب چهار شیوه نامه مجزا به دست آمد. مقادیر پایایی برای شیوه نامه ها در حد قابل قبول (برای رسانه ها  و محیط اطراف مدارس به ترتیب بیشتر از 90٪ و 89٪) بود.

در مطالعه حاضر برای نخستین بار چهار شیوه نامه استاندارد برای ارزیابی محتوای آگهی های تبلیغاتی محصولات غذایی در رسانه های جمعی و محیط اطراف مدارس ارایه شده است. این شیوه نامه ها می توانند برای تولید اطلاعاتی معتبر، یک دست و قابل استفاده در سطح ملی و بین المللی در اختیار پژوهشگران قرار گیرند.