اثر اکوفیزیوگرافی بر ویژگی های کمی قطر، ارتفاع، سطح مقطع، قطر تاج و مساحت تاج پوشش درختان در جوامع جنگلی کوهستانی (مطالعه موردی: جامعه بلوط - ممرز در جنگل ارسباران)

هدف اکوفیزیوگرافی تحلیل جغرافیای زمین و ارتباط فیزیوگرافی با اکوسیستم است. اکوفیزیوگرافی مبنایی برای فرآیندهای برنامه ریزی برای بررسی ویژگی های سیستم های زمین با توجه به تعاملات بین فیزیوگرافی زمین و موجودات زنده است. باتوجه به شرایط کنونی اکوسیستم ها و افزایش بلایای طبیعی و به منظور پایداری اکوسیستم، ارزیابی ویژگی های اکوفیزیوگرافیک زمینه ای برای حل مشکلات اکوسیستم ها فراهم می کند تا خدمات اکوسیستمی با کیفیت تری عرضه شود. با توجه به اهمیت نقش محیط در تعیین عوامل موثر بر انتشار، پراکنش و بقای جوامع جنگلی، پژوهش حاضر با هدف نمایش رابطه بین ویژگی های کمی درختان با عوامل فیزیوگرافی جهت دامنه و ارتفاع از سطح دریا مورد تحلیل قرار گرفت. این پژوهش از داده های نمونه برداری در قطعات نمونه مربعی به ابعاد 100 متر در 100 متر در توده های با غالبیت حضور درختان بلوط اوری و ممرز در سه دامنه ارتفاعی از 1200 تا 1600 متر بالاتر از سطح دریا و در دو جهت جغرافیایی شامل شمال شرقی و شمال غربی استفاده شد. برای به حداقل رساندن اثرات عواملی همچون تخریب انسانی، توده ها از مناطق کاملا حفاظت شده، انتخاب شدند. در هر قطعه نمونه قطر برابر سینه، ارتفاع کل و قطرهای بزرگ و کوچک تاج همه درختان اندازه گیری شدند. پارامترهای سطح مقطع (سانتمیترمربع)، مساحت تاج پوشش (مترمربع) و میانگین قطر تاج (متر) درختان محاسبه شد. آزمون های آماری شامل تحلیل واریانس و مقایسه میانگین ها به روش آزمون توکی در سطح معنی داری 05/0 به منظور بررسی اثر ارتفاع از سطح دریا و آزمون t مستقل برای بررسی اثر جهت های جغرافیایی با استفاده از نرم افزار R انجام شد. نتایج نشان داد که ارتفاع از سطح دریا و جهت دامنه بر روی ویژگی های قطر برابر سینه و سطح مقطع توده تفاوت معنی داری نداشت (05/0<p) اما بر ارتفاع درختان توده، میانگین قطر تاج و مساحت تاج پوشش توده تفاوت معنی داری داشت (05/0≥p). دامنه شمال غربی از نظر همه ویژگی های مورد مطالعه شرایط همگن تری داشت اما تغییرات در دامنه شمال شرقی بیشتر بود و ارتفاع و تاج درختان توده از دره به سمت قله به طور معنی داری بیشتر شد (05/0≥p). همبستگی معنی داری نیز بین قطربرابر سینه و سطح مقطع و همچنین مساحت تاج و قطر تاج به دست آمد (05/0≥p). عوامل اکوفیزیوگرافی مورد مطالعه شامل ارتفاع از سطح دریا و جهت دامنه بر روی برخی از ویژگی های کمی توده های بلوط اوری-ممرز در ارسباران تاثیر داشته و درختان به دلیل سرشت تمایل به سازگاری با محیط، تحت تاثیر این عوامل تغییرات معنی داری نشان داده اند. به این ترتیب که در دامنه شمال غربی در هر سه حالت در قله و دامنه و دره همگن تر بودند و در دامنه شمال شرقی از دره به سمت قله درختان از نظر اندازه بزرگتر بودند. این حالت برای سطح مقطع درختان نیز حاکم بود. اما اندازه تاج درختان که اجماع پارامترهای مساحت تاج و قطر تاج است در جهت شمال غربی در دامنه درختان تاج بزرگتری داشتند و در جهت شمال شرقی درختان قله مساحت تاج بزرگتری برخوردار بودند و این دو منطقه اختلاف معنی داری از نظر ویژگی های تاج نداشتند یعنی درختان در این دو منطقه از نظر ابعاد تاج مشابه بودند