شناسایی و پراکنش خارپوستان مناطق بین جزرومدی سواحل صخره ای جزیره قشم (خلیج فارس ، ایران)

مقدمه:

  خارپوستان از فراوانترین بنتوزها هستند که از اهمیت اقتصادی، اکولوژیکی و غذایی متنوعی برخوردار هستند.

مطالعه و بررسی تنوع زیستی و پراکنش مکانی خارپوستان در سواحل صخره ای قشم.

هشت ایستگاه (طولا 1، طولا 2، آفتاب، دفاری، تانگو، هوا فضا، بیوتکنولوژی و جزیره ی ناز) و سه ناحیه ی جزر و مدی (High، Mid و Low) در دو فصل تابستان و زمستان (مرداد و بهمن 1397) انتخاب شد. در هر ایستگاه 1 تا 2 ترانسکت عمود بر ساحل دریا تعیین شد و در طول هر ترانسکت 3 ناحیه ی بالا، میان و پایین جزر و مدی مشخص شد تا کل منطقه مورد مطالعه پوشش داده شود. شمارش گونه های خارپوست با 3 تکرار در هر ایستگاه و ناحیه ی جزر و مدی انجام شد.

در این مطالعه 12 گونه خارپوست از 9 خانواده شناسایی شد. حداکثر فراوانی خارپوستان در فصل زمستان با میانگین 17 عدد در متر مربع در ناحیه میانی ایستگاه هوا فضا و حداقل فراوانی آن در فصل تابستان با میانگین 1 عدد در متر مربع در ناحیه پایینی ایستگاه جزیره ناز مشاهده گردید. خارپوست Ophiocoma scolopendrin در تمام ایستگاه ها گونه ی غالب (39/21 درصد) بود. گونه های  Holothuria scabra (58/11درصد)، Aquilonastra coronata (68/10درصد) و Holothuria leocospilota (35/10درصد) به ترتیب در رتبه های بعدی قرار گرفتند. نتایج آزمون پرم آنوای سه طرفه (3-way permutational, MANOVA) نشان داد ساختار گونه ای جامعه ی خارپوستان در ایستگاه ها و فصول نمونه برداری متفاوت است. نتایج آزمون nMDS نیز وجود اختلاف در ساختار و ترکیب گونه ای جمعیت خارپوستان در میان فصل ها و ایستگاه های مختلف را تایید می کند. شاخص های ارزیابی زیستی تنوع گونه ای شانون، غنای گونه ای مارگالف و پراکندگی پیلو در بین ایستگاه های نمونه‎برداری و فصول مختلف مورد مقایسه قرار گرفت. بر اساس نتایج آزمون سیمپر، بیشترین درصد مشارکت در عدم تشابه Bray-Curtis از نظر تراکم گونه ای، بین دو فصل تابستان و زمستان و در ایستگاه های مختلف نمونه برداری مربوط به گونه های Ophiocoma scolopendrina، Astropecten hemprichi، Holothuria. Leocospilota، Holothuria scabra،  Astropecten phragmorous و Diadema setosum می باشد.

ساختار جمعیت خارپوستان در ایستگاه های مورد مطالعه تحت تاثیر عوامل مختلف از جمله تغییرات فصلی، اثرات توریست و نوع بستر می باشد.