تبیین مدل مفهومی شبکه سبز شهری از منظر علوم محیطی

رویکرد پدیده های شهری براساس اصول «ایجاد شبکه» است. شبکه سازی در جهت تعریف اصول و روابط تنظیم کننده بین عناصر و بهینه سازی عملکرد زیر سیستم های شهری است؛ از این رو، فضای سبز در شهرها عاملی برای ارتقای زیست شهروندان در قالب یک شبکه موردمطالعه قرار می گیرد. به طوری که با ایجاد مدل هایی بتواند عملکرد سیستم را بسنجد و اساس یک حوزه تحقیقاتی جدید را تحت عنوان شبکه سبز ایجاد کند. شبکه های سبز شهری موجب پشتیبانی از عملکردها و خدمات اکولوژیکی می شود که به برنامه ریزی برای آینده شهرها کمک می کند. هدف این پژوهش، این است که با توجه به برداشت های گوناگون از مفهوم شبکه سبز شهری مبتنی بر دیدگاه های مختلف علمی با استنباط و استخراج اهم ابعاد، رویکردها و نگرش های مرتبط با این حوزه، مدل مفهومی را نسبت به شبکه سبز شهری از منظر علوم محیطی تبیین می کند. این پژوهش، با استفاده از روش کیفی و تحلیل اسناد مکتوب با بهره گیری از تجزیه وتحلیل هم واژگانی به استنباط و ارزیابی ابعاد، رویکرد و نگرش های حاصل از دیدگاه های مختلف توجه کرده که از بررسی 205 منبع علمی معتبر طی 21 سال گذشته به دست آمده است. سپس اطلاعات با استفاده از ابزار تجزیه و تحلیل LCA بررسی و به منظور تجزیه وتحلیل ارتباطات بین اطلاعات جمع آوری شده از نرم افزار SPAD استفاده شد. در گام آخر با تحلیل و بررسی علوم محیطی موثر با استفاده از نرم افزار VOSviewer، مهم ترین ابعاد، رویکردها و نگرش ها مشخص شد. یافته های پژوهش نشان دهنده آن بود که مفهوم شبکه سبز شهری با سه علوم محیطی مطالعات شهری، جغرافیای شهری و علوم اکولوژی ارتباط مستقیم دارد و این علوم در شکل گیری مدل مفهومی برای ارایه تعریف و تصویری روشن از این مفهوم در راستای به کارگیری در برنامه ریزی زیرساخت سبز شهری تاثیر بسزایی دارد. نتایج تحقیق نشان دهنده آن بود که مطالعات شهری به مفاهیمی همچون حفاظت از فضای سبز موجود در شهرها، ایجاد فرم های جدید فضایی، ترمیم و نگهداری از اتصالات میان اجزای تشکیل دهنده و... توجه می کند. در جغرافیای شهری توجه به اصول اکولوژیک موجود در شهرها، رفع نیازهای اکولوژیکی طبیعت و انسان، زندگی شهری و... مفاهیمی اثرگذار هستند. در علوم اکولوژی به عنوان مهم ترین حوزه تحقیقاتی در باب مفهوم شبکه سبز شهری، به ارتقای پیوستگی در فضای سبز شهری، ایجاد و طراحی کریدورهای بهینه، توجه به پیوند میان اکوسیستم های بزرگ تر با اکوسیستم شهری و... اشاره می شود. نتایج به دست آمده نشان دهنده آن است که مفهوم شبکه سبز شهری یک زمینه تحقیقاتی چند رشته ای، با بهره گیری از روش برنامه ریزی شهری پشتیبانی شده به وسیله ابزارهای تصمیم گیری که قادر به مدل سازی زیرساخت های سبز به عنوان شبکه شهری است که از مناطق طبیعی و نیمه طبیعی شکل گرفته و به منظور توزیع برابر خدمات عمومی برای افزایش کیفیت زندگی و همچنین طیف گسترده ای از خدمات اکوسیستم و پایداری در شهرهاست.