تاثیرپذیری حافظ از نظامی با تکیه بر ساقی نامه و مغنی نامه

ساقی نامه از انواع ادبی ای است که شعرای فارسی گوی بسیاری در گفتن این نوع طبع آزمایی کرده اند. نظامی و حافظ معروفترین گویندگان ساقی نامه هستند و ساقی نامه گویان دیگر، همه در سرودن این نوع شعر از آن دو الگو گرفته اند، چنان که عموما آنان که ساقی نامه خود را ضمن منظومه هایشان گفته اند از نظامی و آنان که ساقی نامه مستقل یا با موضوعات اجتماعی و تفکر خیامی غالب سروده اند، از حافظ متاثر بوده اند. البته حافظ به قراین بسیار، هم در ساخت و هم در مضمون و معانی ساقی نامه و مغنی نامه، بسیار به نظامی نظر داشته است. در این مقاله به مقایسه ساقی نامه و مغنی نامه حافظ با نظامی پرداخته شده است. از نتایج مهم این تحقیق آن است که اثرپذیری شاعر شیراز از ساقی نامه نظامی -برخلاف تصور- چنان که تعابیر تشبیهی، استعاری و مفاهیم پارادوکسی مربوط به می و ملزوماتش در کل غزلیات حافظ نشان می دهد، بیشتر در غزل او دیده می شود تا ساقی نامه اش؛ دیگر اینکه حافظ برخلاف کلی گویی برخی نویسندگان، از خواجو در ترکیبات و یادکرد گذشته و از عراقی در توجه به مفاهیم عرفانی و استقلال ساقی نامه اش متاثر بوده است و میان ساقی نامه حافظ و نظامی، با وجود مشابهات بسیار، تفاوت هایی نیز وجود دارد که این نوشتار به شیوه توصیفی-تحلیلی به این موارد نیز پرداخته است.