تاثیر قارچ مایکوریزا و باکتری حل کننده فسفر بر صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه ی لوبیا قرمز (Phaseolus vulgaris L.) در رژیم های مختلف آبیاری

لوبیا یکی از مهم ترین منابغ غذایی پروتیینی، در بسیاری از نقاط جهان است. با توجه به شرایط ایران، تنش خشکی یکی از مهم ترین عوامل تهدید کننده محصولات کشاورزی به شمار می رود. اختلال در فتوسنتز، تخریب ساختارهای سلولی، کاهش هدایت روزنه ای و رشد گیاه از جمله اثرات تنش خشکی است. امروزه استفاده از کود های زیستی مبتنی بر ریز جانداران خاکزی علاوه بر بهبود ساختمان خاک، با تغییرات مورفولوژیکی ریشه، افزایش جذب عناصر و افزایش قدرت آنتی اکسیدانی موجب بهبود رشد و عملکرد گیاهان در شرایط تنش می شود. با توجه تاثیر منفی تنش خشکی بر عملکرد گیاهان زراعی، آزمایشی جهت بررسی تاثیر کودهای زیستی بر صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه ی لوبیا قرمز در رژیم های مختلف آبیاری انجام شد.

این آزمایش بصورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ی تحقیقاتی دانشگاه یاسوج در سال 1394 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری در سه سطح (آبیاری معمول، قطع آبیاری در مرحله ی شروع گلدهی تا شروع غلاف دهی، قطع آبیاری در مرحله ی شروع غلاف دهی تا رسیدگی) و کود زیستی در چهار سطح (شاهد یا عدم کاربرد کود زیستی)، کاربرد قارچ مایکوریزا، باکتری حل کننده فسفر و کاربرد توام قارچ مایکوریزا و باکتری حلال ساز فسفر) بود. بذر مورد استفاده در آزمایش لوبیا قرمز (Phaseolus vulgaris)، رقم درخشان بود و قارچ میکوریز به کار رفته Funneliformis mosseae بود. باکتری حلال ساز فسفر (فسفات بارور 2) بر پایه Pseudomonas putida Strain P13 و Pantoea agglomerans Strain P5 ، بصورت بذر مال در زمان کاشت استفاده شد. نمونه گیری در مرحله شروع غلاف دهی و اواسط پر شدن دانه به صورت تصادفی با رعایت اثر حاشیه ای در هر بلوک به منظور اندازه گیری درصد نشت الکترولیت، محتوی آب نسبی برگ، محتوی رنگریزه های فتوسنتزی، قندهای محلول، پرولین و مالون دی آلدهید برگ انجام شد.

نتایج نشان داد که سطوح مختلف آبیاری بر صفاتی چون میزان محتوی آب نسبی برگ، درصد نشت الکترولیت، میزان مالون دی آلدهید، میزان پرولین برگ، پروتیین برگ، غلظت قندهای محلول، محتوی کلروفیل کل و کارتنویید معنی دار بود. کاربرد کود زیستی نیز بر تمامی صفات بجز میزان محتوای آب نسبی برگ معنی دار شد. برهمکنش آبیاری و کود زیستی بجز میزان مالون دی آلدهید، بر هیچکدام از صفات فیزیولوژیک مورد مطالعه معنی دار نبود. سطوح آبیاری و کاربرد کودهای زیستی بر عملکرد دانه نیز تاثیر معنی داری داشت، تلفیق کاربرد هر دو کود زیستی بر عملکرد گیاه مخصوصا در شرایط تنش بسیار موثر بود به گونه ای که عملکرد دانه در این تیمار، در شرایط قطع آبیاری در مرحله ی گلدهی تا غلاف دهی 45% و در شرایط قطع آبیاری در مرحله ی غلاف دهی تا رسیدگی 38% بیشتر از تیمار شاهد بود.

نتایج این آزمایش نشان داد که تنش خشکی به صورت قطع آبیاری، باعث کاهش غلظت رنگیزه‎های فتوسنتزی، افزایش سطوح تخریب فیزیولوژیک و در نتیجه کاهش عملکرد دانه ی لوبیا قرمز شد. در شرایط تنش خشکی (قطع آبیاری) کاربرد کودهای زیستی میکوریز و باکتری حل کننده فسفر، با کاهش خسارت ناشی از تنش خشکی موجب جلوگیری از کاهش عملکرد لوبیا شد. همچنین کاربرد کودهای زیستی در شرایط بدون تنش باعث افزایش چشمگیری در عملکرد لوبیا قرمز شد.