ساخت شاخص ترکیبی فضایی سلامت اجتماعی و ارزیابی آن در استان های ایران

 شاخص سلامت اجتماعی یکی از شاخص های ترکیبی می باشد که وضعیت سلامت جامعه را با استفاده از شاخص های قابل اندازه گیری و براساس ویژگی های جامعه سالم نشان می دهد. اکثر مطالعات انجام شده در زمینه ساخت شاخص ترکیبی سلامت اجتماعی در ایران، ناهمگونی و همبستگی فضایی را از لحاظ متغیرهای مورد بررسی نادیده گرفته اند. هدف این پژوهش درنظرگرفتن اثر فضایی در ساخت شاخص ترکیبی سلامت اجتماعی و ارزیابی آن در استان های ایران بود.

 در پژوهش حاضر از 39 شاخص سلامت اجتماعی گردآوری شده از منابع رسمی مربوط به مطالعه "طراحی شاخص ترکیبی سلامت اجتماعی و ارزیابی آن در استان های ایران" بین سال های 1385 تا 1393، استفاده شده است. از سه روش نرمال سازی با توزیع نرمال استاندارد، روش مقایسه ای و روش رتبه بندی و از سه روش وزن دهی با وزن برابر، وزن دهی با تحلیل مولفه های اصلی و وزن دهی با تحلیل مولفه های وزن دارشده جغرافیایی استفاده شد. سپس نه شاخص ترکیبی ایجاد شده با استفاده از آزمون خودهمبستگی Moran و همبستگی با شاخص توسعه انسانی سال1390 مورد مقایسه قرار گرفتند. درنهایت بهترین شاخص انتخاب و یافته ها براساس آن بیان شد.

 شاخص ترکیبی وزن دارشده با تحلیل مولفه های وزن دارشده جغرافیایی برای داده های نرمال شده z-score با مقدار آماره آزمون خودهمبستگی Moran 334/0 (0003/0=P) و ضریب همبستگی 81/0 با شاخص توسعه انسانی سال 1390، به عنوان شاخص ترکیبی فضایی سلامت اجتماعی انتخاب شد. براساس آن استان های تهران، البرز و یزد به عنوان سه استان اول و استان های سیستان و بلوچستان، لرستان و بوشهر به عنوان سه استان آخر رتبه بندی شدند.

 مطالعه نشان داد که با توجه به وجود نابرابری های استان های ایران از لحاظ امکانات بهداشتی، اقتصادی و اجتماعی و در نتیجه وجود ناهمگونی و همبستگی فضایی بین آن ها، در نظر گرفتن اثر فضایی در ساخت شاخص ترکیبی سلامت اجتماعی در طبقه بندی مناسب تر سطح سلامت اجتماعی استان ها موثر است.