دانش بومی تقویم و گاه شماری کردی

تقویم مرسوم در بین مردم کرد از منظر: نام گذاری ماه ها، وجه تسمیه، مناسبت های بی شمار، همخوانی با طبیعت و شرایط آب و هوایی، اندیشه های اسطوره ای و دینی و... متمایز از تقویم سایر اقوام ایرانی است. در این فرهنگ، همچون تقویم جلالی، سال به چهار فصل و دوازده ماه و هر ماه به سی روز تقسیم می شود اما آغاز سال این مردم با تقویم شمسی متفاوت است. فصل پاییز در آن مقدم بر فصل تابستان است. نام ماه های دوازده گانه ی آن به ترتیب؛ گییا باریک، گییا جیمان، نوروز مانگ، که و کیر، گه نیم دیره و، پیوش په ر، گا قوˇر، میوه ره سان، یاخیریˇ سه رده وا، وه لنگ ریزان، مانگی سی یه و خاکه لیوه است که همگی بنیادی برخاسته از قاموس گاه شماری دارند و در هر یک از این ماه ها، مناسبت های مختلفی وجود دارد که مبتنی بر تکرار، شرایط جوی و اقلیمی است. این مقاله بر آن است با روش تلفیقی (کتاب خانه ای میدانی) و به شیوه ی تحلیلی توصیفی مبانی گاه شماری کردی را تشریح نماید. این امر بیان گر پیشینه ی و تقویم غنی مردم این فرهنگ است و ریشه یابی این تقویم در تاریخ و فرهنگ ایران شاید نتایج ارزنده ای به بار آورد.