علل تعارض اخبار از منظر شهید صدر و محدث بحرانی

روایات معصومان ع بعد از قرآن کریم مهم ترین ماخذ در استنباط احکام فقهی است. تعارض بین احادیث یکی از چالش های اساسی در پیش روی دانشمندان و حدیث پژوهان اسلامی قلمداد می شود. برخی از اخباریان و مجتهدان در صدد حل این مشکل برآمدند و دلایل و روش هایی را برای رفع آن برگزیدند. شیخ یوسف بحرانی از محدثانی است که در صدد احیاء عنصر تقیه به عنوان عامل اصلی تعارض اخبار بوده و امامان معصومb را عامل در اختلاف افکنی میان شیعیان معرفی می کند. بسیاری از اصولیان همچون شهید صدر با این نظریه مخالفت کرده، عوامل دیگری را همچون، نسخ، از میان رفتن قراین، نقل به معنا، جعل و وضع، درج، رعایت ظرفیت و سوء فهم راوی را دخیل در این موضوع می دانند. پژوهش حاضر با بررسی نظریه شهید صدر، آشکار می سازد آنچه به عنوان علل تعارض اخبار مطرح می شود ناشی از عدم تتبع کامل در دلایل اختلاف اخبار بوده و به نوعی توهم تعارض است. با فهم صحیحی از دلایل تعارض در روایات، بازگشت اختلاف اخبار به همان عنصر تقیه دارد و سهم سایر موارد ناچیز قلمداد می گردد.