بررسی بازنمود ایدئولوژی در گفتمان شعری «الارض و الجرح الذی لا ینفتح» امل دنقل بر اساس مربع ایدئولوژیک ون دایک

زبان در تمام عرصه های زندگی جوامع بشری نمود دارد و از دیرباز در تمام سطوح زندگی بشر سامان دهنده روابط میان انسان ها و زیربنای شکل گیری مناسبات، منعکس کننده باور، دیدگاه و تجربیات میان انسان ها بوده است. تحلیل انتقادی گفتمان که در بستر اندیشه های جامعه شناسی تکوین یافته، رویکردی اجتماعی به زبان دارد و به بررسی سازوکارهای آن از خلال بافت سیاسی و اجتماعی می پردازد و در پی آشکارسازی روابط پنهان اجتماعی است. جستار پیش رو با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و در نظر گرفتن نظریه اجتماعی- شناختی ون دایک به گفتمان کاوی قصیده «الارض والجرح الذی لاینفتح» امل دنقل- شاعر ملتزم به جامعه عرب -پرداخته لذا این پژوهش با کاربست ارکان مربع ایدیولوژیک، قصیده را گفتمانی سیاسی- اجتماعی در نظر می گیرد و آن را سازه ای اجتماعی می پندارد و به دنبال کشف نابرابر اجتماعی و ویژگی های منفی گفتمان مسلط در راستای بازتعریف معانی و اقناع مخاطب و تبیین ایدیولوژی شاعر است. از این رو گفتمان شعری را نوعی کنش می داند که به طور اجتماعی شکل گرفته است و به جای آنکه آن را نوعی هماهنگی آرمانی و زیبایی شناختی بداند آن را نمونه ای از نهاد ادبی متغیری پنداشته که به واسطه واژگان نشان دار، شاخص گذاری، ساخت های نحوی، کاربردهای بلاغی اعم از استعاره و مجاز و...به قطبیت سازی دست زده و هژمونی گفتمان مسلط را درهم می شکند و با این کار توزیع نابرابر قدرت در جامعه کنونی را بازمی تاباند و به چالش می کشد و در نتیجه مشخص گردید که شاعر در این قصیده، بیشتر تکیه بر غیریت سازی می کند تا چهره اسراییل و سایر استعمار گران و دشمنان داخلی (حاکم عربی) را به مردم جامعه اش بنمایاند و ایدیولوژی مبارزه را در ذهن مخاطب نهادینه کند و در تلاش است مخاطب را معطوف به واقعیت و جهانی که هست کند نه دنیایی که شاعر می خواهد بسازد پس این سروده همزاد یا معادل رمزآلودی است برای حوادثی که در این زمان رخ داده است