خوانش ساختار شکلی-کالبدی مساجد بر چگونگی ادراک- رفتار و میزان حضورپذیری مخاطبان (مطالعه موردی مساجد با گونه سنتی و نوآورانه شهر قزوین)

بیان مسیله: 

مسجد به عنوان یک قرارگاه رفتاری، پیوند عمیقی با مخاطب خود برقرار می کند. این هم پیوندی در طول قرون متمادی از پیدایش مساجد تا به امروز  بخشی تفکیک ناپذیر از عملکرد مسجد بوده است. عوامل متعددی بر تجربه های رفتاری و ادراکی مخاطب در فضاهای انسان ساخت از جمله مساجد نقش دارند، از این عوامل، تغییرات شکلی، تنوع گونه بندی و کالبدی در ساختار مساجد بر تجربیات رفتاری و فضایی مخاطب دخیل می باشند. در دهه اخیر می توان شاهد افزایش شکل گیری مساجد محله ای در شهر قزوین بود، ولی متاسفانه اکثر این مساجد فاقد سرزندگی، پویایی و میزان حضور مطلوب مخاطب می باشند و صرفا تبدیل به فضاهای نمازخانه ای شده اند که این امر سبب عدم قابلیت ایجاد پیوند مابین فضا و مخاطبان می شود.

هدف پژوهش: 

هدف از انجام این پژوهش کاوشی بر نوع گونه شناسی و کالبد مساجد بر ادراک مخاطب است به نحوی که تجربیات فضایی مخاطبان تاثیرپذیر از نوع هندسه کارشیو، تناسبات، دسترسی های هم سطح و طبقاتی و سلسله مراتب فضایی می باشند. از طرف دیگر؛ تنوع و انطباق پذیری فعالیتی و واسط های ادراکی متاثر از کالبد مساجد بر میزان حضور مخاطبین در مسجد مورد بررسی قرار داده شده است.

روش پژوهش:

 در پژوهش موردنظر ابتدا؛ جمع آوری اطلاعات، با ثبت رویدادها و فنون کار میدانی، در سه مسجد با ساختار سنتی حیاط مرکزی و سه مسجد با ساختار طبقاتی در شهر قزوین مورد مطالعه قرار گرفته است و به منظور بررسی نقش و جایگاه ساختار کالبدی و هندسی به روش کمی از تیوری نحو فضا با نرم افزار depthmap10 با بکارگیری شاخص های چیدمان فضایی بهره گیری شده است و ازآنجاییکه برای ارزیابی وزن مولفه های موثر بر چگونگی ادراک و رفتار بصورت کیفی نمی توان به تنهایی از روش فوق بهره جست در ادامه از طریق روش پیمایشی و طرح پرسشنامه و آنالیز داده ها توسط نرم افزار آماری  Amous22مورد تحلیل همبستگی قرار می گیرند و روابط معنادار بین متغیرهای دخیل استباط می گردد. یافته های پژوهش نشانگر آن می باشد که گونه بندی و مولفه های کالبدی معماری نظیر؛ توزیع و هم پیوندی، عمق، اتصال فضایی، چیدمان و ارتباط دسترسی های داخلی بر تنوع، انطباق پذیری فعالیتی و همچنین نوع ادراک مخاطب با توجه به واسطه های ادراکی (نیازها و ترجبجات مخاطبین) با مدت توقف و  میزان حضور مخاطبین مسجد، هم پیوندی قوی و مستقیم ایجاد می کنند.