پیامد تکانه‏ های تولید و قیمت فرآورده های منتخب غلات با و بدون سیاست جبران درآمد برای امنیت غذایی خانوارها در ایران

امروزه، تغییرات سریع در اقلیم، سیاست های تجاری و فناوری موجب بروز شوک‏ها یا همان تکانه ‏های تولیدی، قیمتی و درآمدی در بازار فرآورده های غلات شده است. هدف مطالعه حاضر بررسی اثرات تکانه ‏های تولیدی، قیمتی و درآمدی بر امنیت غذایی گروه های مختلف جامعه با استفاده از مدل تعادل بازار چندگانه بود. با توجه به اهمیت فرآورده های غلات به‏ویژه نان، برنج و ماکارونی در سبد غذایی خانوارهای ایرانی، تکانه‏ های تولیدی، قیمتی و درآمدی برای این گروه از مواد غذایی اعمال و اثرات آنها بر امنیت غذایی خانوارها به ‏تفکیک گروه های درآمدی شهری و روستایی و نیز گروه ‏های دارای مشاغل دولتی و آزاد بررسی شد. اطلاعات مورد نیاز از داده های خام هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی 1387 تا 1397 مرکز آمار ایران استخراج شد. نتایج نشان داد که امنیت غذایی جامعه بیشتر تحت تاثیر تکانه تولیدی فرآورده های غلات است، به‏ گونه ‏ای که با کاهش بیست درصدی تولید فرآورده‏ های غلات، خانوارهای روستایی فقیر و متوسط، به‏ ترتیب، با میانگین درصد تغییرات کالری 6/15- و 9/10- از حساس ترین گروه ها به‏شمار می‏ روند؛ از سوی دیگر، خانوارهای فقیر دارای مشاغل دولتی، با میانگین درصد تغییرات کالری 9/7، بیشترین آسیب را از افزایش قیمت فرآورده های غلات متحمل خواهند شد. همچنین، افزایش درآمد خانوارهای فقیر می تواند نقش موثری در بهبود امنیت غذایی آنها ایفا کند، در حالی که افزایش درآمد خانوارهای با سطح درآمد متوسط باعث تغییر الگوی مصرفی این خانوارها خواهد شد. از این‏رو، لازم است که در راستای حفظ رفاه خانوارهای فقیر، سیاست‏های حمایت قیمتی و درآمدی مناسب اتخاذ شود.