در باب ضرورت مطالعه ی دانشگاه در مقام نهادی فرهنگی - اجتماعی

مصرف در ابتدا به عنوان مفهومی صرفا اقتصادی در نظر گرفته می شد، اما جامعه شناسانی مانند «ماکس وبر» مصرف را فرایندی شامل کردارهای اجتماعی و فرهنگی متفاوت تعریف کردند که نه فقط ناشی از عوامل اقتصادی، بلکه بیان کننده ی تفاوت هایی میان گروه های اجتماعی است و بعدا جامعه شناسانی مانند «پی یر بوردیو» و «ژان بودریار» بصورت خاص به مقوله مصرف فرهنگی پرداختند. مقاله ی حاضر به بررسی مصرف فرهنگی در بین دانشجویان دانشگاه های دولتی (تحت پوشش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) می پردازد.

از دو روش اسنادی (کتابخانه ای) و میدانی برای جمع آوری داده ها استفاده شد. جامعه ی آماری این پیمایش 651524 نفر می باشد که با در نظر گرفتن پراکندگی و واریانس جامعه ی آماری در بین دانشگاه های مختلف و رعایت قواعد نمونه گیری برحسب اصل نسبت و توزیع رشته های تحصیلی، از 1500 نفر در دانشگاه های مورد مطالعه، پرسشنامه تکمیل شد.

 نتایج توصیفی یافته ها نشان می دهد که در مجموع 51 درصد در حد کم و بسیارکم، 22 درصد در حد زیاد و خیلی زیاد، و 27 درصد در حد متوسط (گاهی اوقات) مصرف فرهنگی در ابعاد مختلف دارند. با توجه به میانگین به دست آمده (50/2 در بازه ی 1 تا 5)، می توان گفت میزان مصرف فرهنگی توسط دانشجویان در حد متوسط رو به پایین است. و مقایسه مصرف فرهنگی برحسب مقاطع تحصیلی نشان می دهد که بیشترین میزان مصرف فرهنگی به ترتیب در بین دانشجویان کارشناسی (2.57)، دکتری (2.53) و سپس کارشناسی ارشد (2.40) می باشد. با توجه یافته های پژوهش حاضر، می توان گفت که علی رغم گذران بخشی از اوقات فراغت دانشجویان در شبکه های اجتماعی و دیدن فیلم و گوش دادن به موسیقی، پرداختن به آموزه ها و مناسک دینی (شرکت در مراسم مساجد، تکایا و هییت ها، زیارت اماکن مذهبی و...) در بین اکثریت نسبی دانشجویان به عنوان یکی از اشکال گذران اوقات زندگی برحسب مصارف فرهنگی محسوب می گردد.

هرچه برنامه ریزی فرهنگی با توجه به اولویت ها، نیازمندی ها و مطالبات جامعه هدف و با در نظر گرفتن سیاست های فرهنگی و ارزش های ایرانی و اسلامی صورت گیرد، غیریت سازی در بین دانشجویان و جوانان کاهش یافته و امکان ورود برای فرهنگ دگری از طریق خلا گفتمانی کاهش خواهد یافت. در ضمن با توجه به اینکه برنامه ریزی و اقدامات فرهنگی معمولا دیربازده هستند، نباید نگاه پروژه محور و قایم به فرد، کوتاه مدت، جزیره ای، موازی کاری یا نادیده انگاری به آنها داشت، بلکه باید نگاهی پروسه محور، تکمیلی و انباشتی و با توجه به فرهنگ ملی کشور داشته باشیم. لذا انجام سیاستگذاری و برنامه ریزی فرهنگی و اجتماعی از سوی سازمان های مرتبط با هدف متنوع سازی گذران اوقات فراغت گروه هدف با توجه به الگوهای آموزشی و تربیتی کشور توصیه می شود.