تحلیل رویکردهای حافظ پژوهی در سده اخیر با تاکید بر رویکرد بلاغی- ادبی

در یکصد سال اخیر، رویکرد پژوهشگران به شعر و شخصیت حافظ بسیار متفاوت بوده است. رویکرد برخی از آنان کل نگر و برخی جزءنگر، برخی صورت گرا و برخی معناگرا، برخی سنتی و برخی مدرن بوده است. نویسندگان در این مقاله، با نگاهی فراگیر، نوشته ها درباره شعر و شخصیت حافظ را در بیست رویکرد تقسیم و هجده رویکرد از رویکردهای بیست گانه را به اجمال معرفی کرده اند و سپس درباره دو رویکرد ادبی یا معنی شناختی (شامل موضوعاتی چون حافظانگی و راز ماندگاری حافظ، مقایسه حافظ با سعدی و مقایسه حافظ با دیگر شاعران، بازنگری حافظ در شعر خویش، نظریه پاشانی، توالی و ترتیب ابیات و تاویل پذیری شعر حافظ)، رویکرد بلاغی (به ویژه بحث ایهام در شعر حافظ)، به تفصیل بحث کرده و در تحلیل رویکردها مشخص ساخته اند که هرکدام از آن ها در شمار رویکرد کل نگر یا جزءنگر، صورت گرا یا معناگرا و سنتی یا مدرن قرار می گیرد.