شناسایی منابع مقاومت به عامل بیماری زنگ قهوه ای (Puccinia recondiata f. sp. tritici Eriksson) در ژنوتیپ های آژیلوپس تائوشی

شناسایی منابع ژن های مقاومت گیاهچه ای و گیاه کامل برای ایجاد ارقام گندم دارای مقاومت پایدار، امری ضروری است. در این پژوهش تعداد 100 ژنوتیپ آژیلوپس تایوشی جمع آوری شده از زیستگاه های طبیعی، در ایستگاه تحقیقاتی عراقی محله گرگان در خط های یک متری کشت شده و با پاتوتیپ شایع زنگ قهوه ای گرگان تیمار شدند. این آزمایش با طرح بلوک های کامل در سه تکرار اجرا شد. واکنش گیاهچه ای نیز در گلخانه موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج با شش پاتوتیپ ایران با طرح کاملا تصادفی در دو تکرار بررسی شد. برای ارزیابی مقاومت از تیپ آلودگی، سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری، شدت نهایی آلودگی و ضریب آلودگی در مزرعه و تیپ آلودگی در گلخانه استفاده شد. نتایج نشان داد که در شرایط گلخانه فراوانی ژنوتیپ های مقاوم، نیمه مقاوم، نیمه حساس و حساس به ترتیب 7، 13، 13 و 67 درصد بود. در مزرعه نیز فراوانی این ژنوتیپ ها به ترتیب 14، 49، 7 و 30 درصد مشاهده شد. ضریب همبستگی بین شدت نهایی آلودگی، با ضریب آلودگی و سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (AUDPC)، به ترتیب 97/0 و 95/0 بود. 57 ژنوتیپ با توجه به شدت نهایی آلودگی 40-5/3، ضریب آلودگی 30-4/1 و rAUDPC، 1-32 درصد با واکنش نیمه حساس و نیمه مقاوم شناسایی شدند. در مرحله گیاهچه ای، 46 ژنوتیپ حساس به بیماری بودند که در مرحله گیاه بالغ مقاومت نشان دادند. برخی از ژنوتیپ ها از افغانستان، آذربایجان، چین و ازبکستان به تمام جدایه ها مقاوم بودند که می توان از آن ها به عنوان منابع ژنتیکی مناسب برای مقاومت به بیماری زنگ برگ در به نژادی گندم های زراعی بهره گرفت.