ارزیابی میزان هتروزیس و وراثت پذیری صفات کمی و گروه بندی ارقام جدید و ژنوتیپ های رازیانه (Foeniculum vulgare. Mill)

رازیانه گیاهی دگرگرده افشان و یکی از مهم ترین گیاهان دارویی خانواده چتریان است، که اسانس آن در صنایع مختلف دارویی، غذایی و آرایشی کاربرد فراوان دارد. بهبود عملکرد یکی از اهداف مهم به نژادی محسوب می شود و بهره گیری از هتروزیس به عنوان یکی از ابزارهای قدرتمند جهت ارتقای عملکرد همیشه مورد توجه به نژادگران بوده است. به منظور بررسی میزان عملکرد، اجزای عملکرد و میزان هتروزیس صفات مهم ارقام اصلاح شده رازیانه، سه رقم اصلاح شده سینتتیک به همراه هشت والد برتر در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی مورد بررسی قرار گرفتند. براساس نتایج تجزیه واریانس اختلاف ژنوتیپ های مورد مطالعه برای همه صفات معنی دار شد. در ارقام سینتتیک میانرس و دیررس میزان عملکرد دانه و عملکرد اسانس به طور معنی داری بالاتر از سایر ژنوتیپ ها بود و میزان هتروزیس عملکرد آن ها نسبت به میانگین والدین مثبت و به ترتیب 39% و 38% بود است، ارزیابی میزان هتروزیس نشان داد که ارقام سینتتیک در اکثر صفات نسبت به والدین برتری داشت. وراثت پذیری عمومی برای صفات مختلف بین 34% تا 93% برآورد گردید در این بررسی ضرایب تنوع فنوتیپی کلیه صفات بیشتر از ضرایب تنوع ژنتیکی بود که نشان دهنده وجود اثرات عوامل محیطی بر این صفات بود. تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که 4 مولفه اول بیش از 90 درصد تغییرات کل واریانس را توجیه می نمایند. بر اساس تجزیه خوشه ای به روش وارد ژنوتیپ ها در چهار گروه قرار گرفتند. می توان انتظار داشت که این ارقام سینتتیک بتوانند پس از ثبت به عنوان رقم تجاری، در بازار گیاهان دارویی معرفی و گسترش یابند.