بررسی خودمختاری رابطه‎ ای و فردی بیمار از دیدگاه نتیجه گرایانه

لزوم احترام به خودمختاری بیماران یکی از اصول اخلاق پزشکی است. محتوای این اصل، هم در رویکرد وظیفه‎‏گرایان و هم در رویکرد نتیجه‎‏گرایان به اشکال و عبارات مختلف دیده می‎‏شود، اما جایگاه و قدرت الزام اخلاقی و حقوقی در هر کدام یکسان به نظر نمی‎‏رسد، بدین ترتیب نگارندگان این مقاله، به عنوان هدف پژوهش، به بررسی جایگاه خودمختاری در رویکرد نتیجه گرایی و مقایسه آن با همین مفهوم در سایر رویکردهای اخلاقی می پردازند.

این تحقیق از نوع نظری بوده و روش تحقیق به صورت توصیفی ‎‏ تحلیلی و جمع‎‏آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‎‏ای و با مراجعه به اسناد، کتب و مقالات صورت گرفته است.

ملاحظات اخلاقی: 

در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است.

خودمختاری به طور سنتی در دیدگاه وظیفه گرایانه به رسمیت شناخته می شود، اما نامی تحت این عنوان در رویکرد نتیجه گرایی دیده نمی شود؛ از سوی دیگر، آنچه در نتیجه گرایی تحت عنوان «فردیت» شناخت می شود، تا حد زیادی با مبانی خودمختاری قرابت دارد. همچنین خوانشی نوین از خودمختاری به نام خودمختاری رابطه ای در کنار خودمختاری سنتی (فردی) در ادبیات حوزه حقوق و اخلاق پزشکی به چشم می‎‏خورد.

آنچه در نتیجه‎‏گرایی تحت عنوان فردیت شناخته می‎‏شود، «از حیث درونی و نفس الامری»، ارزشمند است و بار حقوقی کمتری نسبت به خودمختاری دارد. همچنین نگارندگان مقاله، خوانشی نوین از خودمختاری به نام خودمختاری رابطه ای را در کنار خودمختاری سنتی (فردی) معرفی کرده اند. در قرایت جدید، تصمیمات بیمار در امور مهم و سرنوشت ساز درمانی، به جای اتکا به شخص بیمار، به صورت ارتباط مند و با اخذ نظر از نزدیکان و خانواده وی و حتی در مواردی از مشاوران و دست اندرکاران پزشکی صورت می گیرد.