اثر ورمی کمپوست و نیتروکسین بر ویژگی های رویشی و زایشی تمشک سیاه

تمشک سیاه گیاهی از جنس Rubus و از خانواده Rosaceae می باشد که امروزه به دلیل خواص غذایی و نقش در سلامت انسان ها، مورد توجه قرار گرفته است. یکی از روش ها برای افزایش خواص آن، کاربرد کودهای زیستی و آلی مانند ورمی کمپوست و نیتروکسین می باشد. این کودها نه تنها سبب کاهش اثرات منفی کودهای شیمیایی، بلکه بهبود ویژگی های رویش و زایشی تمشک سیاه را به دنبال دارند. برای بررسی اثر نیتروکسین و ورمی کمپوست بر ویژگی های رویشی و زایشی تمشک سیاه، پژوهشی به صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح کاملا تصادفی در 5 سطح ورمی کمپوست (صفر، 10، 20، 30 و 40 درصد حجمی) و دو سطح تلقیح و عدم تلقیح نیتروکسین به صورت گلدانی انجام گرفت. بسترهای کشت با مخلوط کردن سطوح مختلف ورمی کمپوست با خاک پایه در گلدان آماده شدند. سپس، نهال های یک ساله ریشه دار شده و یکنواخت انتخاب شده و ریشه گیاهان به مدت 10 دقیقه در محلول نیتروکسین قرار گرفت و سپس در گلدان کاشته شدند. نتایج نشان داد که در شاخه های بارده (Floricane) بیشترین تعداد جوانه (5/42 عدد در بوته)، تعداد خوشه (5/5 عدد در بوته)، وزن میوه (37/3 گرم در بوته) و کوتاه ترین دوره رسیدن در ورمی کمپوست 20 درصد تولید شدند و بیشترین وزن شفتچه (10/0 گرم) در ورمی کمپوست 30 درصد حجمی بدست آمد. همچنین بیشترین قطر گل (77/3 سانتی متر) در تیمار نیتروکسین همراه با ورمی کمپوست 30 درصد حجمی دیده شد. بیشترین طول میانگره (65/5 سانتی متر)، طول شاخه (55/2 متر) در تیمار نیتروکسین به تنهایی و بیشترین تعداد گره (67 عدد در بوته) در کاربرد نیتروکسین همراه با ورمی کمپوست 20 درصد حجمی به دست آمد. بیشترین قطر شاخه رویشی (8/2 سانتی متر) و سطح برگ (83/25 سانتی متر مربع) به ترتیب در تیمارهای ورمی کمپوست 20 و 10 درصد حجمی به تنهایی حاصل گردید. کاربرد ورمی کمپوست در سطح 20 تا 30 درصد حجمی می تواند بیشترین اثر را بر شاخه های بارده نشان دهد، در حالی که نیتروکسین به تنهایی یا به همراه ورمی کمپوست اثرگذاری بیشتری در شاخه های رویشی دارد. به طور کلی می توان گفت که ورمی کمپوست در خاک موجب تحریک میکروارگانیسم های مفید و افزایش دسترسی به عناصر به ویژه نیتروژن و فسفر می شود و بهبود شرایط بستر را به دنبال دارد. همچنین این ترکیب آلی به دلیل دارا بودن اسید هیومیک، افزایش ظرفیت نگهداری عناصر غذایی و افزایش هورمون های تنظیم کننده رشد، باعث افزایش تجمع نیتروژن توسط گیاه شده و با افزایش نیتروژن فاکتورهای رشدی گیاه افزایش خواهد یافت. اگرچه غلظت های بالای ورمی کمپوست موجب افزایش غلظت نمک، افزایش عناصر سنگین و حضور ترکیبات سمی در گیاه می شود که کاهش رشد و عملکرد را به دنبال دارد. در این شرایط کاربرد نیتروکسین با تعدیل یا خنثی نمودن اثرات مضر تنش های پیرامون با تامین بخشی از عناصر غذایی و جلوگیری از بهم خوردن توازن بین ترکیبات، ارزش تغذیه ای میوه را افزایش می دهند.