کارکردها و آسیب های زبان در تمدن از دیدگاه سید جمال الدین اسدآبادی با تاکید بر تمدن اسلامی

سیدجمال الدین اسدآبادی مهمترین متفکر در نهضت بیداری اسلامی، به خصوص بیدارگری مسلمانان در سرزمین های غرب آسیاست. او جزو نخستین تمدن پژوهان مسلمان است که با نگاهی تمدنی به آسیب شناسی جهان اسلام پرداخت و تمدن اسلامی را محور مباحث خویش قرار داد.
نوشتار حاضر می کوشد با تکیه بر آثار سید جمال الدین اسدآبادی و نگاه تمدن پژوهانه ی او نقش، جایگاه و کارکردها و آسیب های زبان را در ساختار تمدنی بررسی کند و با یافته های تاریخی سید جمال از تمدن اسلامی تطیبق سازی نماید.
یافته های این پژوهش نشان می دهد وحدت زبانی یکی از اجزای اساسی و ضروری برای شکل گیری و حتی دوام تمدن است، چنان که زبان عربی در تمدن اسلامی در سراسر سرزمین های اسلامی به خصوص غرب آسیا نقش وحدت بخش تمدنی دارد. زبان همچنانکه پیونددهنده طبقات اجتماعی انسان ها در یک تمدن است، پشتیبان اندیشه و ارتباطات آن نیز است و انتقال دهنده فرهنگ تمدن به نسلهای بعدی می باشد.
در آسیب شناسی زبان نیز سید جمال الدین، رواج زبان های بیگانه، تعلیم و تعلم به زبان های دیگر، ایستایی و پویا نبودن زبان، تعصب زبانی و ناکارآمدی زبانی را از آفت تمدنی زبان بر می شمرد.