دینامیزم اقتصاد سیاسی فضا، ناموزونی کالبدی و اغتشاش بصری (مورد مطالعه: خیابان شهرداری از میدان تجریش تا میدان قدس)

در چهل سال گذشته شواهد رژیم انباشت ثروت و سرمایه، همپای جریان مداوم و شتابان اشغال فضا، مکان و قلمروهای آن، انحلال و تجدید ساخت و ادغام های فضایی در فضاهای شهری شهرهای ایران، به ناموزونی و اغتشاش فضا در معماری و منظر شهری بیش از پیش دامن زده است. مسیله، یافتن دلایل روند سریع ناموزونی و اغتشاش شدت یافته در معماری و منظر شهری، به ویژه در کلانشهرهای ایران است. پرسش تحقیق آنست که نیروها، عوامل و مناسبات تاثیرگذار کدامند و از کدامین مسیر بر اغتشاش و ناموزونی فضایی موثر می افتند. نمونه پژوهش و محدوده مطالعه تجربی خیابان شهرداری، بین دو میدان سرپل و قدس است. هدف این پژوهش شناسایی و معرفی نیروها و مناسبات تاثیرگذار بر سازوکارهای تشکیل بازارهای زمین و مستغلات است که آشکار و پنهان، به وساطت سازندگان مسکن و ساختمان توانسته اند، از طریق اشغال انحصاری فضا و مکان محدوده میدان تجریش، انحلال و ادغام های فضایی و مکانی شتابان، عرصه معماری خیابانی و منظر شهری را ناموزون و مغشوش ساخته و به روند تجدید ساخت فضایی شهر در این محدوده، خدمت کنند. پژوهش حاضر با توجه به هدف، در زمره پژوهش های کاربردی- توسعه ای قرار دارد. منطق مطالعه، قیاسی و استقرایی است و روش انجام آن، توصیفی-تحلیلی، از نوع نمونه پژوهشی بوده که با تحلیل پیوند شناختی و کارکردی، به یک سنتز نهایی دست یافته است. براساس یافته های پژوهش، رشد فعالیت بخش خصوصی و دینامیزم نیروهای موثر بر انباشت سرمایه، متکی بر رانت های انحصاری-مالی در سایر بخش ها، در لفافی از مناسبات گاه فرهنگی، نقش مهمی در بروز ناموزونی کالبدی و اغتشاش فضایی دارند.