ارزیابی تحمل به تنش شوری ژنوتیپ های جو زراعی (.Hordeum vulgare L)

به منظور ارزیابی و شناسایی ژنوتیپ های متحمل به شوری، تعداد 50 ژنوتیپ جو زراعی با منشاء ایران در دو آزمایش مزرعه ای طی دو سال زراعی 99-1398 و 1400-1399 در مرکز تحقیقات وآموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد (آزمایش شرایط بهینه در ایستگاه مرکزی یزد وآزمایش تنش شوری در ایستگاه شهرستان اردکان) ارزیابی شدند. آزمایش در قالب طرح لاتیس مستطیل 8×7 با سه تکرار اجرا شد. هدایت الکتریکی خاک و آب آبیاری در آزمایش بهینه به ترتیب 4/3 و 6/3 دسی زیمنس و در آزمایش شوری به ترتیب 14 و 10 دسی زیمنس بود. شاخص شدت تنش (SI) در سال زراعی 99-1398، 21/0 و در سال زراعی 1400-99 این شاخص 32/0 برآورد شد، که نشان دهنده شدت بیشتر تنش شوری در سال دوم آزمایش بود. برای مقایسه ژنوتیپ ها با ارقام اصلاح شده، شش رقم جو زراعی از جمله دو شاهد متحمل به شوری مهر و خاتم، در آزمایش ها گنجانده شد. خصوصیات فنولوژیکی تعداد روز تا گلدهی و روز تا رسیدگی فیزیولوژیکی، عملکرد دانه و وزن هزار دانه برای ژنوتیپ ها اندازه گیری شد. میانگین عملکرد دانه در شرایط بهینه و تنش شوری در سال اول آزمایش، به ترتیب 215 و 174 گرم درمترمربع بود و در سال دوم به ترتیب 9/271 و 184 گرم درمتر مربع بود. تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد اثر متقابل سال× تنش شوری × ژنوتیپ بر صفات مورد ارزیابی ژنوتیپ های جو معنی دار بود. بر اساس تجزیه به مولفه های اصلی و شاخص های تنش، در سال اول آزمایش ژنوتیپ های شماره50 (TN5008)،33 (TN4247) و 38 (TN4357) نسبت به سایر ژنوتیپ ها برتری داشتند. درحالیکه در سال دوم دو ژنوتیپ شماره 24 (TN3474)، 27 (TN3643) به همراه ارقام متحمل خاتم و مهر دارای عملکرد دانه بالاتری بودند. محل جمع آوری این دو ژنوتیپ متحمل، به ترتیب استان کرمان و استان فارس بود. با استفاده از نتایج این پژوهش، ژنوتیپ-های متحمل به تنش شوری شناسایی شدند.