ارزیابی پایداری عملکرد شکر سفید برخی ارقام چغندرقند آزادسازی شده تجاری در ایران از سال 1390 تا 1399

افزایش عملکرد و پایداری آن در طیفی از شرایط محیطی هدف، یکی از اصلی ترین اهداف برنامه های به نژادی محصولات زراعی است. در این پژوهش، پایداری عملکرد شکر نه رقم چغندرقند آزادسازی شده تجاری در ایران از سال 1390 تا سال 1399 به همراه یک شاهد خارجی در شش ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل، کرج، کرمانشاه، مشهد، میاندوآب و مغان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار به مدت چهار سال متوالی 1397-1396 تا 1400-1399 مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که اثر سال، مکان و ژنوتیپ و برهمکنش های سال × مکان، ژنوتیپ × سال، ژنوتیپ × مکان و ژنوتیپ × سال × مکان بر عملکرد شکر سفید (0.01 ≤p) معنی دار بود. تجزیه اثر برهمکنش ژنوتیپ × محیط نشان داد که هفت مولفه اول معنی دار (p ≤ 0.01) بودند. بر اساس بای پلات AMMI1 ارقام آسیا، شکوفا و آرتا به ترتیب به عنوان پایدارترین ارقام شناخته شدند. نتایج مدل خطی مخلوط نشان داد که اثر ژنوتیپ و برهمکنش ژنوتیپ × محیط معنی دار (p ≤ 0.01)بود. بر اساس مدل BLUP ارقام پرفکتا، آسیا و شکوفا به ترتیب دارای بیشترین مقدار میانگین پیش بینی شده عملکرد شکر سفید بودند. بای پلات عملکرد شکر سفید با شاخص WAASB نشان داد که ارقام آسیا، آرتا و شکوفا علاوه بر پایداری عملکرد شکر سفید، ارزش عملکرد شکر سفید بیشتر از میانگین کل داشتند. بر اساس گروه بندی ارقام از نظر شاخص WAASB به عملکرد شکر سفید، ارقام آرتا، آسیا و شکوفا به عنوان ارقام با عملکرد شکر سفید بالا و پایدار شناخته شدند. رتبه بندی و گزینش هم زمان ارقام برای شاخص پایداری WAASB و عملکرد شکرسفید نتایج مشابهی به همراه داشت، به طوری که رقم آسیا بیشترین شاخص WAASBY و پس از آن ارقام شکوفا و آرتا در رتبه های بعدی قرار گرفتند. بر این اساس ارقام آسیا، شکوفا و آرتا به عنوان ارقام با عملکرد شکر سفید بالا و پایدار شناخته شدند.