تاملی انتقادی در روایت کتاب بن لایه های شناخت از ایدالیسم استعلایی

هدف از این مقاله، بازخوانی انتقادی روایت کتاب بن لایه های شناخت از ایدالیسم استعلایی است. آموزه ای مناقشه برانگیز در فلسفه کانت که ناظر به نسبت میان پدیدار و شیء فی نفسه و بر سر تفسیر آن جریان های تفسیری گوناگونی شکل گرفته است و نزاع پیرامون آن تا به امروز ادامه دارد؛ به گونه ای که برخی این تمایز را تمایز معرفت شناختی و ناظر به دو نحوه لحاظ شییی واحد می داند. در مقابل برخی دیگر این تمایز را تمایزی وجودشناختی می دانند؛ در این گروه دوم برخی این تمایز را مستلزم تحقق اشیاء در دو جهان متفاوت دانسته (تفسیر دوجهان) و برخی دیگر این تمایز را ناظر به دو دسته متفاوت از صفات شییی واحد می دانند؛ در این نوشتار با استفاده از روش تحلیلی و کتابخانه ای، پس از بررسی تفاسیر گوناگون ناظر به این آموزه کانت، روایت کتاب بن لایه ها مورد تامل انتقادی قرار می گیرد. مطابق خوانش این کتاب، ایدالیسم استعلایی یعنی قول به وجود اشیاء فی نفسه و تاثر ساحت شناخت از آنها، یکسره با مبانی کانت ناسازگار است. در نهایت یافته های این نوشتار حاکی از آن است که اولا تفسیر این کتاب از این آموزه، در زمره تفاسیر دوجهان است؛ اما با نظر به پژوهش های متاخر کانت شناسانه، که این تفسیر در چهارچوب فلسفه کانت، تفسیری سازگار و قابل دفاع است.