مطالعه برخی مولفه های فیزیولوژیکی رشد در ارقام مختلف چغندرقند (Beta vulgaris L.)

مولفه های فیزیولوژیکی رشد رقم های ایرانی و خارجی چغندرقند طی دو سال زراعی 1398 و 1399 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی مطهری (کمال شهر کرج) مورد مطالعه قرار گرفت. تعداد 10 رقم ایرانی و خارجی چغندرقند در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار کشت شدند. نتایج نشان داد که میزان تولید ماده خشک کل در بین رقم های ایرانی و خارجی تفاوتی نشان نداد اما، میانگین نسبت وزن خشک ریشه به اندام هوایی (R/S) در رقم های خارجی (1/496) به نحو معنی داری معادل 18درصد بیش از رقم های ایرانی (1/268) شد. با توجه به این موضوع که رقم های ایرانی بر اساس اندازه گیری نسبت وزن برگ (LWR)، معادل 5/6 درصد پربرگ تر از رقم های خارجی بودند، حداکثر شاخص سطح برگ رقم های ایرانی (2/66) نسبت به رقم های خارجی (2/33) بیشتر بود اما، کارآیی سطح برگ در فتوسنتز (NAR) در رقم های خارجی (83/17 گرم در مترمربع در روز) معادل 8/18 درصد بیش از رقم های ایرانی (15/01 گرم در مترمربع در روز) بود. از همین رو، به طور میانگین تولید هر گرم ماده خشک در رقم های خارجی و ایرانی نیازمند 18/7 و 22/1 سانتی مترمربع سطح برگ بود و نشان داد که تولید هر گرم ماده خشک در رقم های خارجی به15/7 درصد سطح برگ کمتری نسبت به رقم های ایرانی نیاز دارد. در نهایت، در این مطالعه از مولفه نسبت سطح برگ برای وزن خشک ریشه (RtLAR) جهت نشان دادن کارآیی سطح برگ برای تولید ماده خشک ریشه استفاده شد. بر همین اساس، میانگین سطح برگ موردنیاز برای تولید هر گرم ماده خشک ریشه در رقم های خارجی و ایرانی به ترتیب معادل 46/43 و 57/51 سانتی مترمربع برآورد شد. در مجموع، رقم های ایرانی با وجود تولید ماده خشک مشابه با رقم های خارجی، به دلیل ضعف در هدایت مواد ساخته شده به منبع اقتصادی (ریشه) امکان دستیابی به عملکرد مشابه وجود ندارد که اصلاح آن مستلزم بهبود نسبت R/S در رقم های ایرانی از طریق کاهش تولید اندام های هوایی و بهبود میزان آسیمیلاسیون در واحد سطح برگ است.