رب النوع انسانی یا حقیقت نفس ناطقه از دیدگاه افضل الدین کاشانی

افضل الدین کاشانی از جمله فیلسوفانی است که بر سیاق حکمای اشراقی، به دو عالم جسمانی و روحانی قایل است و برای هر نوعی از انواع در این عالم جسمانی، یک صورت نوعی به عنوان کلی مطلق در عالم نفسانی برمی شمارد. فلاسفه اسلامی - به ویژه اشراقیون -رب النوع انسانی را برابر می دانند با «عقل دهم» یا همان «روح القدس» (جبرییل) که واسطه فیض حق است. مسیله اصلی مقاله حاضر آن است که افضل الدین کاشانی چه دیدگاهی درباب رب النوع انسانی دارد و حقیقت نفس آدمی را به عنوان اصل برین او چگونه تعریف می کند؟ روش تحقیق در این مقاله، روش تحلیلی- توصیفی، بر مبنای مطالعات کتابخانه ای است. داده های تحقیق نشان می دهد که باباافضل کاشانی برخلاف دیگر فلاسفه، حقیقت نفس انسانی و رب النوع او را فرشته مرگ (عزراییل) معرفی می کند. تاکنون پژوهندگانی که درباره آثار باباافضل تحقیق کرده اند به این وجه تمایز دیدگاه او و دیگر فلاسفه درباب رب النوع انسانی اشاره ای نکرد ه اند. نتایج تحقیق آن است که با بررسی دیدگاه این فیلسوف، پیوند میان فلسفه اسلامی با حکمت و عرفان را روشن خواهد شد، چراکه باباافضل با طرح عزراییل به عنوان رب النوع انسانی، حاصل کار نفس را مرگ اختیاری یا مقام فنا می داند.