مقایسه اثربخشی روان نمایش عروسکی و نمایش بی کلام بر تعامل اجتماعی کودکان با اختلال طیف اتیسم و عملکرد بالا

اختلال طیف اتیسم، یک اختلال عصبی- تحولی است که با مشکلات تعامل اجتماعی همراه است. هدف این مطالعه، مقایسه اثربخشی مداخله روان- نمایش عروسکی و نمایش بی کلام بر تعامل اجتماعی کودکان با اختلال طیف اتیسم بود.

در این مطالعه شبه آزمایشی، 45 کودک 7 تا 11 سال مبتلا به اختلال طیف اتیسم با عملکرد بالا، از مراکز بهزیستی استان های تهران، اصفهان، گیلان و مشهد در سال تحصیلی 1401-1400 به شیوه در دسترس انتخاب و در دو گروه آزمایشی روان نمایش عروسکی و نمایش بی کلام و یک گروه کنترل (هر گروه 15 نفر)، جایگزین شدند. هر یک از گروه های آزمایشی در 20 جلسه مجازی (هفته ای دو جلسه 15 دقیقه ای) به طور جداگانه شرکت و روان نمایش عروسکی یا نمایش بی کلام دریافت کردند، ولی گروه کنترل فقط در برنامه های متداول مرکز شرکت نمود. تعامل اجتماعی افراد قبل و بعد از مداخله و 8 هفته بعد با استفاده از نیمرخ مهارت های اجتماعی اتیسم ارزیابی شد. داده ها با شاخص های آمار توصیفی بیان شد و با آزمون های کای دو، شاپیروویلک، کرویت موچلی و تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تجزیه و تحلیل شد.

نتایج ضرایب اتا نشان داد که تعامل اجتماعی و مولفه های آن (تقابل، مشارکت و رفتارهای ناسازگارانه) در گروه روان نمایش عروسکی پس از دریافت مداخله، به ترتیب به میزان 88، 88، 89 و 87 درصد، تغییر معنی دار (0/001>P) یافت. هم چنین تعامل اجتماعی و مولفه های آن، در گروه نمایش بی کلام پس از دریافت مداخله به ترتیب، 78، 78، 81 و 76 درصد به طور معنی دار (0/001>P)، تغییر کرد. افزون بر آن  مداخله روان نمایش عروسکی 37 درصد بیش تر از نمایش بی کلام، موجب تغییر در تعامل اجتماعی شد، در حالی که در گروه کنترل تغییر معنی داری در طی زمان به دست نیامد(0/05<P).

با توجه به اثربخشی بیشتر مداخله روان نمایش عروسکی، می توان از آن به عنوان روش مکمل و جایگزین در کنار سایر مداخله های خانواده محور در کودکان مبتلا به اتیسم استفاده نمود و از پیامدهای ناگوار مشکلات تعامل اجتماعی پیشگیری کرد.